tutam
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]tu-tam
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]TUTAM 'siqimga olish mumkin boʻlgan miqdorga teng'. Robiya xola bir t u t a m pechak oʻtni joʻyakka tashlab, .. (Saida Zunnunova). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz 'qoʻl bilan ush-la—' maʼnosini anglatuvchi tut- feʼlidan (ПДП, 434; DS, 591) —(a)m qoʻshimchasi bilan yasalgan (ДС, 591): oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: tut- + am = tutam > tutäm.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]- Narsalarning tutamlash yoki siqimlash mumkin boʻlgan miqdori; pan-janing shuncha miqdorni oladigan (tuta-digan) holati. ◆ Bir tutam soch. Bir tutam paxta. Dangasaning quyrugʻi bir tutam. Maqol . v ◆ Robiya xola bir tutam pechak oʻt-ni joʻyakka tashlab, qoʻllarini qoqqanicha, Shirmonxon qarshisiga yurdi. S. Zunnunova, „Olov“ . Qoʻshtr kecha erta1◆ shb oxirgi tutam xashakni yeb boʻlishgan. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Yoqubbek soqolini tutamiga olib, bir lahza oʻylanib turdi-yu.. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ .
- Bir tutam 1) bir tutam mikdordagi, bir tutamlashga loyiq. ◆ Bir tutam xashak. m ◆ -Bular ham sizga! — dedi u bir tutam-bir tutam gul tutqazib. J. Abdullaxonov, „Toʻ-fon; 2) ingichka, nozik; ozgʻin“ . [Anoraning] ◆ Yosh niholdek bir tutam nozik qaddi-qoma-ti boshqalardan ajralib turar.. kulganda qoʻngʻiroqdek jaranglaydigan ovozi oʻtirish-ga alohida bir fayz bagʻishlar edi. M. Xay-rullayev, „Tilla marjoy; 3) juda qisqa“ . ◆ Yoz kechalari bir tutam — kuz ochib yumguncha oʻtib ketadi. R. Fayziy, „Hazrati inson“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ТУТАМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.