tuymoq

Oʻzbekcha (uz)

tuymoq I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tuy-moq

Etimologiyasi

TUY- 'yanch-\ 'poʻstidan tozala-'. Ha, shirin tolhon, Toʻlhinjon, shinni hoʻshib t u y d i m (Hamid Gʻulom). Qadimgi turkiy tilda 'yanch-' maʼnosini ang — latgan bu feʼl asli tüg— tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 200); keyinroq g undoshi y undoshiga al— mashgan (Yuqorida taʼkidlangan saqifadagi 203- izoqga qarang); oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: tüg- > toʻy- > tuy—. Bu feʼlning maʼnosida kengayish voqe boʻlib, 'yanch—' maʼnosidan tashqari,

poʻstidan tozala-' ('oqla-') maʼnosini qam anglata boshlagan (Yuqorida taʼkidlangan izohga qarang).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I Keli, xovoncha va sh.k. da yanchmoq, maydalamoq, kukun qilmoq. ◆ Murch tuymoq. shsh Hovli yuzida joʻxori tuyib oʻtir-gan Karomat Mehrinisoni koʻrib, dik etib oʻrnidan turdi. R. Fayziy, «Hazrati inson» . ◆ Onasi qandaydir oʻtlarning tomirini terib quritar edi-da, kelida tuyib, atala qaynatib berar edi. S. Anorboyev, «Oqsoy» .

2 shv. Oqlamoq, tozalamoq (maye., sholi-ni). A◆ [ori oʻzining xotinini yomonlab ketdi: sholini sochmasdan tuyolmaydi, suv qaynatsa ham, tagiga oldirib qoʻyadi. A. Qahhor, «Qoʻsh-chinor chirokdari» .

tuymoq II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tuy-moq

Etimologiyasi

His qilmoq, sezmoq; pay-qamoq. ◆ Shu ondayoq u chekkasida ayolning tit-roq issiq lablarini tuydi. Oʻ. Hoshimov, «Qalbingga quloq sol» . Yoʻldosh

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Shu daqiqa onaning mehrli nigohi farzand gʻussasini mahv etishga qodir ekanini umrida ilk bor tuydi. H. Gʻulom, «Toshkentliklar» .

Antonimlari

ТУЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tuymoq I
1 толочь (в ступе); ◆ don tuymoq толочь зерно; ◆ qand tuymoq толочь сахар;
2 очищать, производить обдирку, обдирать (шелуху); ◆ sholi tuymoq обдирать шалу.

tuymoq II
1 чувствовать, ощущать; u oʻzini charchagan tuydi он почувствовал усталость;
2 обл. догадываться (о чем-л.)