tuymoq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)tuymoq I
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]tuy-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]TUY- 'yanch-\ 'poʻstidan tozala-'. Ha, shirin tolhon, Toʻlhinjon, shinni hoʻshib t u y d i m (Hamid Gʻulom). Qadimgi turkiy tilda 'yanch-' maʼnosini ang — latgan bu feʼl asli tüg— tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 200); keyinroq g undoshi y undoshiga al— mashgan (Yuqorida taʼkidlangan saqifadagi 203- izoqga qarang); oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: tüg- > toʻy- > tuy—. Bu feʼlning maʼnosida kengayish voqe boʻlib, 'yanch—' maʼnosidan tashqari, poʻstidan tozala-' ('oqla-') maʼnosini qam anglata boshlagan (Yuqorida taʼkidlangan izohga qarang).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1. Keli, xovoncha va shu kabilarda yanchmoq, maydalamoq, kukun qilmoq. ◆ Murch tuymoq. ◆ Hovli yuzida joʻxori tuyib oʻtirgan Karomat Mehrinisoni koʻrib, dik etib oʻrnidan turdi. R. Fayziy, „Hazrati inson.“ ◆ Onasi qandaydir oʻtlarning tomirini terib quritar edida, kelida tuyib, atala qaynatib berar edi. S. Anorboyev, „Oqsoy.“
2. shv. Oqlamoq, tozalamoq (mas.., sholini). ◆ Qori oʻzining xotinini yomonlab ketdi: sholini sochmasdan tuyolmaydi, suv qaynatsa ham, tagiga oldirib qoʻyadi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari.“
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]tuymoq II
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]tuy-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]His qilmoq, sezmoq; payqamoq. ◆ Shu ondayoq u chekkasida ayolning titroq issiq lablarini tuydi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“ ◆ [Yoʻldosh] Shu daqiqa onaning mehrli nigohi farzand gʻussasini mahv etishga qodir ekanini umrida ilk bor tuydi. H. Gʻulom, „Toshkentliklar.“
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ТУЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
tuymoq I
1 толочь (в ступе); ◆ don tuymoq толочь зерно; ◆ qand tuymoq толочь сахар;
2 очищать, производить обдирку, обдирать (шелуху); ◆ sholi tuymoq обдирать шалу.
tuymoq II
1 чувствовать, ощущать; u oʻzini charchagan tuydi он почувствовал усталость;
2 обл. догадываться (о чем-л.)