tuymoq

tuymoq I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tuy-moq

Etimologiyasi

TUY- 'yanch-\ 'poʻstidan tozala-'. Ha, shirin tolhon, Toʻlhinjon, shinni hoʻshib t u y d i m (Hamid Gʻulom). Qadimgi turkiy tilda 'yanch-' maʼnosini ang — latgan bu feʼl asli tüg— tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 200); keyinroq g undoshi y undoshiga al— mashgan (Yuqorida taʼkidlangan saqifadagi 203- izoqga qarang); oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: tüg- > toʻy- > tuy—. Bu feʼlning maʼnosida kengayish voqe boʻlib, 'yanch—' maʼnosidan tashqari, poʻstidan tozala-' ('oqla-') maʼnosini qam anglata boshlagan (Yuqorida taʼkidlangan izohga qarang).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnosi

1. Keli, xovoncha va sh.k. da yanchmoq, maydalamoq, kukun qilmoq. ◆ Murch tuymoq. ◆ Hovli yuzida joʻxori tuyib oʻtirgan Karomat Mehrinisoni koʻrib, dik etib oʻrnidan turdi. R. Fayziy, „Hazrati inson.“ ◆ Onasi qandaydir oʻtlarning tomirini terib quritar edida, kelida tuyib, atala qaynatib berar edi. S. Anorboyev, „Oqsoy.“

2. shv. Oqlamoq, tozalamoq (mas.., sholini). ◆ Qori oʻzining xotinini yomonlab ketdi: sholini sochmasdan tuyolmaydi, suv qaynatsa ham, tagiga oldirib qoʻyadi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari.“

tuymoq II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tuy-moq

Maʼnosi

His qilmoq, sezmoq; payqamoq. ◆ Shu ondayoq u chekkasida ayolning titroq issiq lablarini tuydi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“ ◆ [Yoʻldosh] Shu daqiqa onaning mehrli nigohi farzand gʻussasini mahv etishga qodir ekanini umrida ilk bor tuydi. H. Gʻulom, „Toshkentliklar.“

Antonimlari

ТУЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tuymoq I
1 толочь (в ступе); ◆ don tuymoq толочь зерно; ◆ qand tuymoq толочь сахар;
2 очищать, производить обдирку, обдирать (шелуху); ◆ sholi tuymoq обдирать шалу.

tuymoq II
1 чувствовать, ощущать; u oʻzini charchagan tuydi он почувствовал усталость;
2 обл. догадываться (о чем-л.)