xun

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

xun

Etimologiyasi

f. — qon

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ayn. qon. Ming

jafo birlan ezib qalbimni, toʻkdilar xu-nim. M. Ismoiliy, Fargʻonat. ◆ o. Daryoboʻlib oqdi daryoda xunlar, Doʻzax olovida bamisli dunyo. E. Vohidov . ◆ -Har kim shahid — oʻzxuniga boʻya,shr, Elu xalqqa ozor berma, Avazjon, — dedi Qulmaloyik bobo. "Zulfizar bilan Avazxon" .

Jigari (yoki bagʻri, yuragi) xun boʻlmoq

Biror narsadan qattiq taʼsirlanib izti-rob chekmoq, ruhan qattiq ezilmoq. ◆ -Onamga bildirmanglar, — dedi ayol bagʻri xun boʻlib. A. Nurmurodov, „Urush bevalari“ . ◆ Yolgʻiz seni, men yolgʻiz kutdim, Kutaberib xun boʻldi jigar. R. Parfi . ◆ \Abdulaziz\ Shuvaqtichida qancha foydadan qolganini ham taxminan hisoblab koʻrib, yuragi xun boʻlib ketdi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . Xun boʻlmoq Ruhan qattiq ezilmoq. ◆ "Yigʻlayverib, xun boʻlib ketdim", deb yozgan edi Mastura. Sh. Xolmirzayev, „Bodom qishda gulladi“ . Xun yigʻlamoq Ezilib yigʻlamoq. ◆ [Qoʻngʻiz bola] Ariqdan oʻtolmay, yigʻlamoqda xun, Koʻz yoshi yuzini yuvibdi bu-tun. S. Abduqahhor .

2 Urugʻdoshlik tuzumi davrida vujudga kelgan odat; oʻldirilgan shaxs uchun olina-digan qonli oʻch. ◆ Qoʻyvor, deyapman senga.. Bari bir ukamning xunini olaman.. Qoʻyvor, qayoqqa sudrayapsan! " Yoshlik" . ◆ Ulikni tobut-ga solayotganda, xizmatkorlardan bittasi: -Bu odamxoʻrlarni qoziga berib, bechora goʻ-dakning xunini olish kerak, — dedi. Oydin, „Hazil emish“ .

Xun dovlamoq Qonli oʻch olishni talab qilmoq. ◆ Xun dovlayman, nima jayeobberasan, Bolalarim nobud boʻlgan — bilasan. "Alpo-mish" .

3 Umuman, oʻldirilgan kimsa, yoʻqotil-gan yoki tortib olingan narsa uchun toʻlana-digan haq; tovon. - Tom tagida qolib oʻlsak, san bi>'1◆ an maning xunimni ulardan kim daʼ-vo qiladi?— qaygʻuli tovush bilan dedi Uroz. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Oʻlgan sigir qozi-niki boʻlsa, nima qilish kerak? -Suzgan sigir egasidan xunini toʻlatib olish kerak, — dedi afandi. "Latifalar" .

Otasining xunini soʻramoq Biror narsa uchun haddan ziyod pul yoki haq soʻramoq, biror narsaga juda qimmat baho qoʻymoq. Xunini toʻlamoq tar. 1) oʻldirgani uchun tovon toʻlamoq. ◆ Agar qoʻlga kelsa Boysunning xoni, Oʻldirsam, toʻlanar oʻgʻlimning xuni. "Alpo-mish"; 2) biror narsa qiymatini toʻlamoq . ◆ Hazratning nomlariga dogʻ tushmasin uchun shariat amriga muvofiq sizga xun toʻlanadi. M. Joʻraboyev, „M“ .B. martabasi.

Antonimlari

ХУН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

xun
кровь; ◆ xun toʻkmoq проливать кровь; ◆ xun dovlamoq требовать отмщения, крови, требовать возмездия; ◆ xunini toʻlamoq 1) ист. уплатить за кровь; 2) перен. платить стоимость (чего-л.); возмещать убыток (от чего-л.); ◆ xun yigʻlamoq плакать горючими слезами; ◆ yigʻlay-yigʻlay xun boʻlmoq выплакать все глаза; jigarim (или bagʻrim, yuragim) ◆ xun boʻldi у меня сердце кровью обливается; ◆ 

• otasining xunini soʻramoq (букв. требовать цену крови отца) очень дорого запросить.