yalangʻoch

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ya-lan-gʻoch

Etimologiyasi

YALANGʻOCH 'kiyim kiymagan’. Uning oyoh yalang, yarim ya l a n gʻ o ch shoʻx bolalari .. shovhin-suron bi-lan oʻynashar edi (Oybek). Bu sifat qadimgi turkiy tildagi ’qech narsasiz’ maʼnosini anglatuvchi yalïŋ si-fatining yalaŋ shaklidan kichraytirish maʼnosini ifodalovchi -gʻach qoʻshimchasi bilan qosil qilingan (ЭСТЯ, IV, 106); qoʻshimcha qoʻshilganidan keyin ŋ undoshi n undoshiga almashgan; oʻzbek tilida gʻ undoshidan keyin-gi a unlisi â unlisiga, birinchi, ikkinchi boʻgʻindagi a unlilari ä unlilariga almashgan: yalaŋ + gʻach = ya-laŋgʻach > yalangʻach > yälängʻâch.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Kiyim kiymagan, ust-bosh-siz, kiyimsiz. ◆ Yalangʻoch goʻdak. n ◆ Non qad-rini och bilar, Kiyim qadrini — yalangʻoch. Gazetadan . ◆ Fosih afandi, muzga yalangʻoch oʻtirib olganday, seskanib tushdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Uning oyok yalang, yarim yalangʻoch shoʻx bolalari.. shovkin-suron bilan oʻynashar edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 koʻchma Bargsiz, bargi yoʻq; bargi toʻ-kilgan. ◆ Suv yokalab oʻsgan yalangʻoch daraxt-larning butok-novdalarida sovuq shamol shuvullaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Quyosh novcha teraklarning yalangʻoch novda-larini choʻgʻdek qizartirib, adir orqasiga choʻkdi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ .

3 koʻchma Dov-daraxtsiz, imoratsiz, giyoh-siz; yalang. ◆ Yalangʻoch yer yangi choʻmiltirilgan chaqaloqday bugʻlanadi. P. Qodirov, „Uch il-diz“ .

4 koʻchma Ustiga biror narsa toʻshalma-gan; palossiz. ◆ Nuri oldinroq yurib, sahni yalangʻoch, eni bir boʻyra qadar ayvonga yaqin-lashgach.. katta paxmoq kuchuk oʻrnidan tur-di. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Mendan bosh-qa odam turmaydi shekilli, karavotlar yalangʻoch, matraslar yigʻishtirilmagan. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

5 koʻchma Kiyishga kiyimi yoʻq; ust-boshi xarob; kambagʻal, qashshoq. ◆ Ochman! Yalangʻoch-man! Xorman! Siz u deb soʻkasiz, bu deb soʻka-siz, bas-da, shuncha xoʻrlaganingiz. M. Is-moiliy, „Fargʻona t“ . o.

6 Qinsiz, gʻilofsiz; qin, gʻilofdan chiqarilgan (baʼzi qurol-yarogʻlar haqida). ◆ Xon Hasanning qilichi qoʻlida yalangʻoch.. "Hasanxon" . ◆ Bir qoʻlida yalangʻoch nagan, bir qoʻlida fonar. "Guldasta" .

Antonimlari

ЯЛАНҒОЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Tillar

• Turkcha: çıplak

Ruscha _ru

yalangʻoch
1 голый; нагой, оголённый, раздетый; ◆ yarim yalangʻoch полуголый; ◆ yalangʻoch suvdan toymas посл. голый не боится воды; соотв. щуку водой не испугаешь; ◆ yalangʻoch boʻlmoq стать голым, раздетым; оголиться; ◆ qish keldi, daraxtlar yalangʻoch boʻlib qoldi пришла зима, и деревья оголились; ◆ och-yalangʻoch 1) голодный и раздетый; 2) голытьба; ◆ qip-yalangʻoch 1) совершенно голый; 2) догола;
2 голый, не имеющий растительности или каких-л. предметов на поверхности;
3 не застеленный;
4 перен. крайне бедный, нуждающийся, плохо одетый.