yaloq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]ya-loq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YALOQ ’it, mushuk kabi uy hayvonlariga ovqat beriladigan idish’. Haligi toʻrtta it suruvdan na— riroqda tillarini chapillatib ya l o h d a n ovhat ichmohda (Sunnatilla Anorboyev). Bu ot eski oʻzbek ti — lida yala- feʼlidan -q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, IV, 90), keyinchalik birinchi boʻgʻindagi a unlisi ä unlisiga, q undoshi taʼsiri bilan uning oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan: yala- + Q = yalaq > yälâq. Shunday maʼno hozirgi oʻzbek tilida asosan ityälâq soʻzi bilan anglatiladi. Ityaloq oti asli it yälâgʻi birikmasi tarkibidagi -i egalik qoʻshimchasini tashlab, bir soʻzga birlanggirish bilan yuzaga kelgan; i unlisi tashlanganidan keyin undan oldingi gʻ undoshi q undo — shiga qaytgan: it yälâgʻi > ityälâq. Bu soʻz yälâq shak — lida ham ishlatiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 It, mushuk kabi hayvonlarning ovqat yeyishi uchun belgilangan idish. It yalogʻi. n ◆ Haligi toʻrtta it suruvdan na-riroqda tillarini chapillatib, yaloqdan ov-qat ichmoqda. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . Oʻsha kuni u [it
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]◆ hovliga qaytib, yaloqdagi yuvindini shaloplatib ichdi. N. Norqobilov, „Bekatda-gi oq uycha“ .
2 Ogʻzi keng (baʼzi idishlar haqida). ◆ Togʻora, jom, shunaqa ogʻzi yaloq idishlarda u yer-bu yerga suv qoʻy.. A. Mirahmedov, „Oʻt yuraklar“ . ◆ Usubali yogʻoch yaloqda suv keltirib ichirdi, yuziga suv sepdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .
3 ayn. yaloqi. ◆ Oʻpka, jigar, buyrak, taloq, Hammadan ham Hamid yaloq. "Boychechak" .
4 shv. Chugʻurchuq, qorayaloq.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЯЛОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.