yelka

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yel-ka

Etimologiyasi

YELKA Gavdaning boʻyindan qoʻlgacha qismi”. Biri hokimning chap yelkasiga, ikkinchisi oʻng ye l k a-s i g a qimmatbaho ogʻir toʻnlarni ildi (Mirzakalon Ismoiliy). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi koʻp maʼnoli yexl (< ya:l) otining ’yol bitadigan joy’ maʼnosidan (Devon, III, 175) kichraytirish maʼnosini ifodalovchi -kä qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ЭСТЯ, IV, 86); keyinchalik ye: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan: ye:l + kä > yelkä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qoʻlning tanaga yaqin qismi. ◆ Ahmadjon uni darhol tortib olib qarasa, oʻng qoʻli yelkasidan uzilgan. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ Aravakash yelkasini gupchakka tirab itarsa ham, ot toʻrt oyogʻi yerga mixlanganday, qimir etmasdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Har yelkasida menday bolalardan ikkitasi oʻtirsa boʻlar. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

2 Tananing ikki yelka, kurak qismi, kift. ◆ Salimboyvachcha oʻz yoniga bir xotinni oʻtqazdi.. U yelkasi keng, koʻkrakdor, loʻppi yuzli edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 koʻchma Kiyimning yelka ustida turadi-gan qismi. ◆ Koʻylakning yelkasi toʻgʻri kelmadi.

4 koʻchma Zimma, gardan. ◆ Terimni mashi-nalar yelkasiga yuklaganmiz. A. Ahmadjonov, „Ish boshi“ .

5 tex. Richagning tayanch nuqgasidan kuch qoʻyilgan nuqgasigacha boʻlgan qismi. ◆ Yelkasini toʻgʻrilab olmoq.

Yelkasi yerga tegmagan q. tegmoq 1. Yelkaga minib olmoq ayn. boʻyniga minib olmoq. boʻyin 11. ◆ Yelkamga [xoʻjayinlar\ xoʻpminishdi. Endi bas! Oybek, Tanlangan asarlar. ◆ Musulmonqul el yelkasiga mindi.. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Yelka(si)ga ortmoq (yoki yuk-lamoq) Ish yoki vazifani biror kimsa yoki narsa zimmasiga oʻtkazmoq. ◆ Hamma ishni oʻrinbosari yelkasiga yuklabdi. Yelkamning chuquri koʻrsin Bundan keyin umrbod koʻrmay . ◆ Zunnunxoʻjaning uyini yelkamning chuquri koʻr-sin. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Yelkasini qismoq 1) sovuqdan yoki ruhiy azobdan boshini yelkalari orasiga olmoq. ◆ Yormat koʻ-chadan keldi, yelkasini qisib, tanchaga oʻtirdi. Oybek, „Tanlangan asarlar; 2) inkor yoki taajjub alomati; "yoʻq", "bilmayman" kabi maʼnolarni ifodalovchi harakat“ . -Akanguyga ketdimikin ? — ◆ deb soʻrashdi Davlatyordan. U yelkasini qisdi, chunki bilmas edi. P. Tur-sun, „Oʻqituvchi“ . Yelkasidan safar oyi koʻrin-moq Juda nochor ahvolga tushmoq, puturdan ketmoq, xarob boʻlmoq. ◆ E, sen, yelkangdan sa-far oyi koʻrinib qopti-yu, yana menga tik gapirasan-a, gadoyvachcha! K. Yashin, „Hamza“ .

Antonimlari

ЕЛКА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yelka
1 плечо; // плечевой; ◆ yelka qismoq пожимать плечами; ◆ yelka suyagi плечевая кость; ◆ birovning ikki yelkasini yerga tekkizmoq спорт. положить кого-либо на обе лопатки;
2 физ. плечо; ◆ richag yelkasi плечо рычага; * ◆ yelkamning chuquri koʻrsin! что бы мне не видать этого вовек; ◆ yelkadan togʻ agʻdarilganday boʻldi как будто гора с плеч свалилась.