yonbosh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yon-bosh

Etimologiyasi

YONBOSH ’gavdaning oʻng yoki chap tomonining boshlanish qismi’. Nimagadir bugun yo n b o sh i m ogʻrib turibdi. Bu ot yân otiga ’boshlanish’ maʼnosini anglatib kelgan bâsh soʻzini qoʻshib tuzilgan (ЭСТЯ, IV, 117): yân + bâsh = yânbâsh.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ayn. yon 1, 2. ◆ Yonboshim ogʻriydi. n ◆ Eʼzozxon Botiralining yonboshida hamon chopqillab yurib kelardi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Avaz unga bir qaradi-yu, Mahmuda Aliyevna-ning yonboshidagi stulga borib oʻtirdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . Nazar yon-boshi qirilib pachoq boʻlgan mashinaning old oʻrindigʻiga oʻtirdi. E. Usmonov, Yolqin.

Yonboshga olmoq Kurashda koʻtarib olib, yonboshiga qoʻymoq. ◆ Ali polvon.. meni bir necha vaqt aylantirib yurdi, soʻngra chamaga kel-tirib, yonboshiga olmoqchi va yerga urmoqchi boʻldi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

2 Oʻng yoki chap kurak suyagi.

U yonboshidan bu yonboshiga agʻanamoq Ux-

lay olmasdan bezovta boʻlmoq. U [ ◆ Huri] u yonboshidan bu yonboshiga agʻanar, koʻngli ham tun kabi qop-qorongʻi boʻlib, xayoli tarqoq yotardi. N. Fozilov, „Diydor“ . ◆ Qudrat u yonboshidan bu yonboshiga agʻdarila berib, yarim kechadan oqqanda, uyquga toldi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmokdar“ . Yonboshi yerga tegmagan Kurashda yiqilmagan, zoʻr; kuragi yerga tegmagan. ◆ Yonboshi yerga tegmagan pahlavon. m ◆ Chet ellardan pahlavonlik dagʻdagʻasi bilan kelib turadigan zoʻrlardan birontasi hali uning yonboshini yerga tegizgan emas. Oybek, „Navoiy“ .

3 sprt. Oʻzbek kurashida: kurashchi usul qoʻllab, raqibining bitta kuragini yerga tekkizganda yoki raqibi ikkinchi marta ogoh-lantirilganda beriladigan baho, ball.

Antonimlari

ЁНБОШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yonbosh
1 бок, боковая сторона; // боковой; ◆ yonbosh im ogʻriyapti у меня болит бок; ◆ binoning oʻng yonboshi правая (боковая) сторона здания;
2 фланг; ◆ chap yonboshdagi qoʻshinlar войска, расположенные на левом фланге;
3 в роли служебного имени; ◆ yonboshida рядом, возле; ◆ darvozaning yonboshida turgan yakka daraxt одинокое дерево, стоящее у ворот; ◆ yonbosh qilmoq лечь на бок; ◆ yonboshga olmoq взять (противника) на бок (в узбекской национальной борьбе); ◆ yonboshga qelmoq подвернуться (об удобном случае).