yoz
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yoz
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YOZ ’bahor bilan kuz oraligʻidagi fasl’. Yo z yopinchigingni hoʻyma, hishda oʻzing bilasan (Maqol). Qadimgi turkiy tilda asli 'yilning issiq yarmi’ maʼ-nosini (asosan ’bahor’ maʼnosini) anglatgan bu soʻz oʻz — bek tilida yuqorida taʼriflangan maʼnoni anglatadi; bu ot asli ya:z tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, IV, 71), keyinroq a: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (ПДП, 386; Devon, III, 174; DS, 250); oʻzbek tilida a un — lisi â unlisiga almashgan: ya:z > yaz > yâz. Bu ot asli yâz- I (’yoy—’) feʼlining ’kurtak (barg) chiqar-’ maʼnosidan oʻsib chiqqan boʻlsa kerak.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Yilning bahor bilan kuz orasida-gi eng issiq fasli. ◆ Laylak keldi — yoz boʻldi. Dangasaning ishi bitmas, yoz kelsa ham, qishi bitmas. Maqol . n ◆ Yoz kechasining yoqimli sal-qini. Koʻkda daraxtlar ustida gʻuj-zuj yul-duzlar yonadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Kuz keldi-yu, ketdi yoz: gul, maysa oʻt sargʻaydi. H. Poʻlat . ◆ Qirqinchi yshting yoz pallasi edi. S. Karomatov, „Oltin qum“ .
2 koʻchma Umrning eng gullagan, yoshlik davri. ◆ Yozim oʻtdi, chiroyingizga toʻymai aslo bu quvnoq koʻngil. Gʻayratiy .
- Yoz boʻyi Yoz davomida, butun yoz. ◆ Yoz boʻyi uch-toʻrt gal yer etagidan, “Hormanglar-u”, qichqirib oʻtib ketganman. Gʻ. Gʻulom . ◆ Xazina yer, zilol suv, Yoz boʻyi saxiy quyosh. Gʻayratiy . Koʻngli yoz boʻlmoq Ortiq sevinib, bahridi-li ochilmoq. ◆ Nazir otaning koʻngli yoz boʻlib ketdi. Oʻ. Umarbekov, „Charos“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЁЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.