yozmoq
yozmoq I
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yoz-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YOZ- I 'oʻrogʻliq, taxlogʻliq qolatdan yoyiq holatga oʻtkaz-’. Bostirmada Ziyodaxon supra yo z i b, un elab oʻtirar edi (Abdulla Qahhor). Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl oʻsha davrda mavjud boʻlgan ya soʻzidan yasalgan deb taxmin qilinadi (ЭСТЯ, IV, 71); oʻzbek tilida yaz- I feʼli tarkibidagi a unlisi â unlisiga almashgan: yaz- I > yâz- I .
YOZ- II 'tovushlarni maʼlum shakllar bilan qogʻoz-da yoki boshqa bir narsada aks etgir-’. Bu gal xatini nimagadir qalam bilan yo z i b d i. Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl yaz-tärzida talaffuz qilingan (ПДП, 386; Devon, III, 66; DS, 250); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: yaz- II > yâz- II.
YOZ- III ’xato qil-’. Men nima yozibmanki, boshimga bu kulfatlarni solmasa?! Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl ya:z-tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, IV, 72), keyinroq a: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (ПДП, 386; De — von, III, 67; DS, 250); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: ya:z- > yaz- > yâz- III.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Oʻrogʻliq, taxlogʻliq narsa-ni ochmoq, yoymoq. ◆ Gilamni yozib koʻrmoq. n ◆ Bostirmada Ziyodaxon supra yozib, un elab oʻtirar edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqla-ri“ . ◆ Hammasiga dasturxon yozib, suvning oʻrni-ga sharbat, asal bilan qandu novvot, ziyofat ustiga ziyofat qildi. "Yusuf va Ahmad" .
2 Gʻijimlanib, bujmayib qolgan nar-sani tekislamoq. ◆ Soliyev xoli qolgach, gʻala-dondan sargʻayib ketgan allaqanday qogʻoz-larni olib, kafti bilan gʻijimini yozdi. "Mushtum" .
3 Toʻshamoq, solmoq. ◆ Bashorat oʻzini qa-yoqqa qoʻyishini bshshas, opalariga koʻrpacha yozib, yaxshilab oʻtiriisharini iltimos qilar edi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ . ◆ Ona-bola bir oʻrin yozib yotdilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .
4 Ochmoq, yoymoq; rostlamoq; kermoq. ◆ Panjasini yozmoq. Qanot yozmoq. n ◆ Pir-nafas aka qulochini yozib, kuchi boricha sanch-qini otdi. J. Sharipov, „Xorazm“ .
5 Toʻplanib, oʻralib, uyulib turgan nar-sani yoymoq, tarqatmoq. ◆ Xirmondagi pax-talarni yozmoq. m ◆ Besh tanobga solingan tuproqni yozib, ochilgan yerni ham chopib, shud-gor qilib qoʻyadi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Sochingni yozma dedim-ku! Qulogʻingga tosh bit-kur! N. Safarov, „Saodatning qissasi“ . ◆ Past-roqda zarrin popuklarini yozib, xotin-qiz-lar artelining bayrogʻi hilpiraydi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .
6 Chiqarmoq, ochmoq. ◆ Kimdir suqib ketgan tol yogʻochi koʻkarib, yaproq yozdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Ariq lablarida nihol barg yozar, Tevarak gulbahor, tevarak koʻrkam. R. Bobojon .
7 Tarqatmoq, yoʻqotmoq. ◆ Xafaligini yoz-moq. m ◆ Bechora kanizlar dard-alamlarini oʻyin-kulgi bilan chiqarar, gʻamlarini shu bilan yozardilar. J. Sharipov, „Xorazm“ .
- Koʻnglini yozmoq Dardu hasratini aytib, gʻam-alamdan forigʻ boʻlib, kayfiyatini yax-shilamoq. ◆ Gaplashib, koʻnglimni yozgim kelyap-ti. S. Ahmad, „Yulduz“ . ◆ Qoʻshiq aytib, koʻng-limizni yozamiz Erinsak, dutorning torin uzamiz. "Yusuf va Ahmad" . Oyoqning chigili-ni yozmoq Bir oz yurib, oyoq uvushganini tar-qatmoq. ◆ Ibrohimov oyogʻining chigilini yozgani oʻrnidan turdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Qanot yozmoq 1) qanotini yoymoq, ker-moq. ◆ Keyin bir toʻxtab oldi-da, \burgut\ qanotlarini yozib, oldinga talpindi. Oʻ. U mar-bekov, „Charos; 2) paydo boʻlmoq“ . ◆ ..qalbimda yangi bir orzu — Sherobodga otlanish orzusi qanot yozdi. "Oʻzbekiston qoʻriqlari" .
yozmoq II
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yoz-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Qogʻoz yoki boshqa narsaga biror belgi (harf, raqam) tushirmoq, yozuv orqali ifodalamoq; bitmoq. ◆ Ariza yozmoq. yash Yozganda ham, tez-tez, kitobga koʻz tashlab, chapdan oʻngga qarab yozardi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Boʻtaboy oyogʻi bilan yerga bir nima deb yozdi-yu, yana yoʻlda davom etdi. A. Qa\hor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .
2 folk. Bayon qilmoq, aytmoq; ifoda-lamoq. ◆ Sharhi dilim kimga yozsam, Shakar deb dunyoni kezsam. "Shirin bilan Shakar" .
3 Yozma ravishda murojaat qilmoq; mat-buot orqali xabar, maʼlumot bermoq. ◆ Ha, kimga yozsin boʻlmasa, Oxunboboyevga.. yozsa boʻlarmidi? A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqla-ri“ . ◆ Sultonbekdek bir davlatmand oʻz oʻgʻlini mavlud toʻyi bilan kesdi, deb gazetaga yoza-man. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .
4 Roʻyxatga kiritmoq, roʻyxatda qayd et-moq; aʼzo qilib olmoq. ◆ Shanbalikka hammani yozdi, meni yozmadi. A. Qahhor, „Qanotsiz chit-tak“ . ◆ ..bittagina kir dasturxonni tilga olish bilan bu hovlining jihoz-amlokini — roʻzgʻo-rini yozib chiqilgan boʻlinur. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .
5 Yozma badiiy yoki musiqaviy asar yarat-moq, ijod qilmoq. ◆ Hikoya yozmoq. Opera yoz-moq. m ◆ \Egam Rahimov] Jurnalist sifa-tida qanchadan-qancha ocherklar, hikoyalar, publitsistik maqolalar yozdi. X. Yodgorov, „Hayot toʻlqinlari“ .
- Peshonaga [yoki xudo] yozgan Taqdiri shun-day belgilangan, yaratilgan. ◆ Xudo bandasini yaratganda, peshonasiga "chorakor boʻlasan" deb yozmasin. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ -Hay, xudo yozgan koʻrgilik shu ekan-da! — deb hasra-tini tugatdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]yozmoq III
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yoz-moqsh
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 esk. ayn. adashmoq 2. Yoʻldan yozmoq.
- Aqldan yozmoq Telba boʻlmoq, esini yoʻqotmoq. Darhaqiqat, aqldan yozib, koʻchalarda ochiq kezish va kishanga tushishning oʻzi ham Zaynab uchun kichkina jazo hisoblanmas edi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.
2 Gunoh qilmoq. - Shu qiynalib yotgan beva-bechoraning qadri bir qushcha yoʻqmi ? Axir ular xudoga nima yozibdi! — dedi Abulbaraka. Shuxrat, Jannat qidirganlar. Xudoga nima yoz-dim? Nahot oʻtgan-ketganning qoʻliga ter-milib, qarib-chirib ado boʻlajakman? [dedi Matpano]. S. Siyoyev. Yorugʻlik.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]yozmoq IV
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yoz-moqsh
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]Koʻmakchi feʼl vazifasida -a shaklli ravishdosh bilan kelib, yetakchi feʼldan anglashilgan ish-harakatning toʻla roʻyobga chiqmaganligini, bajarilishiga sal qolganligini bildiradi, maye. yiqila yozdi, urila yozdi. m Ehtimol, [Olimjon] ana shu mehnat shavqiga koʻmilib, Oyqizni ham unu-ta yozgandir. Sh. Rashidov, Boʻrondan kuchli. Hikoya bitgach, [imom] zaharxanda bilan Sa-mad buqoqqa qaradi, dami kesila yozgan buqoq bundan ruhlandi. A. Qodiriy, Me\robdan chayon.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЁЗМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Feʼl
[tahrirlash]yozmoq
Ruscha ru
yozmoq I
1 писать; записать; написать; ◆ mayda yozmoq писать мелко; писать мелким (бисерным) почерком; oʻqib boʻlmaydigan qilib yozibsan ты написал неразборчиво; ◆ qaytadan yozmoq написать снова, переписать; ◆ koʻchirib yozmoq списать; leksiyani yozib olmoq записать лекцию; ◆ xat yozmoq писать (написать) письмо; ◆ ariza yozmoq писать (написать) заявление; protokolga yozib qoʻymoq записать в протокол; gazetada yozib chiqmoq написать в газете (о ком-чём-л.);
2 писать, сочинять; ◆ sheʼr yozmoq писать стихи; ◆ asar yozmoq писать (какое-л.) произведение.
yozmoq II
1 расстилать, стлать; ◆ gilam yozmoq расстилать, стлать ковёр; ◆ dasturxon yozmoq расстилать скатерть;
2 сглаживать, разглаживать;◆ gʻijimini yozmoq сглаживать складки;
3 распростирать; ◆ qanot yozmoq распростирать крылья; qulochini keng yozib kutib olmoq встретить с распростёртыми объятиями;
4 распутывать; распускать; развёртывать; sochini yozib yubormoq распустить волосы; ◆ bayroqlarni yozmoq развёртывать флаги, знамена.
yozmoq III
1 грешить, впадать в грех; провиниться; сбиваться с пути; men senga nima yezdim? что плохого я тебе сделал?, в чём я провинился перед тобой?;
2 с деепр. на -a/-y другого глагола означает: чуть-чуть, едва не..., чуть было не...; yiqila yozdim я чуть было не упал.