yugurdak

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yu-gur-dak

Etimologiyasi

YUGURDAK ’har xil yumushlarni yugurib-yelib bajarib turadigan odam’. U soʻramasa ham, choyxona— chining yugurdagi choö hoʻyib ketdi (Oybek). Bu ot oʻzbek tilida yugur— feʼlining ’takror’ maʼnosini ifodalovchi -dä (-lä) qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilin-gan shaklidan -k qoʻshimchasi bilan yasalgan: (yugur- + dâ = yugurdä-) + k = yugurdäk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Birovga xizmat qilib turadigan shaxs; xizmatkor, malay. U\Yoʻl-chi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

soʻramasa ham, choyxonachining yugurdagi choy qoʻyib ketdi. Oybek, Tanlangan asarlar. Ibodilla, boy bolasi boʻlgani bilan, otasi-ning yugurdagi, xolos. H. Gʻulom, Mashʼal.

2 Yordamchi, dastyor. ◆ Mana, oyim, sizga yana bir dastyor — yugurdak topib keldim. Oydin, „Hazil emish“ .

3 esk. Biror idoraning xat-xabarlarini tegishli kishilarga yoki muassasalarga tashuvchi xodim; xat tashuvchi. Madraimni selsovet [qishloq kengashi]ning oʻsha vaqt-dagi raisi rayonga olib borib, ijroqoʻm yugurdagi qilib qoʻydi. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari.

4 salb. Birovning buyrugʻini yoki top-shirigʻini xushomadgoʻylik bilan bajaruv-chi; laganbardor, malay. ◆ Amaldorlarning yugurdaklari koʻcha-koʻylarda odam oʻldirishga kirishdilar. S. Ayniy, Jallodlar.

5 ayn. yugurik 2. ◆ Yugurdak oyoqqa kavush topilar. Maqol. a ◆ Gulshan degani shakkok-roq, tili yugurdak, oʻzi ziyrak-tuygʻun.. edi. H. Shame, „Dushman“ .

Antonimlari

ЮГУРДАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yugurdak
1 бегун; // быстроногий; ◆ shoʻx, yugurdak bolalar резвые, быстроногие ребятишки;
2 уст. официант, служитель (в чайхане);
3 перен. мальчик на побегушках;
4 перен. неодобр. лакей, наёмник; ◆ imperializm yugurdaklari лакеи империализма;
5 ловкий, проворный (о руках, ногах); ◆ yugurdak qoʻllar ловкие руки; ◆ yugurdak oyoq быстрые ноги;
6 зоол. мухоловка (насекомое).