yummoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yum-moq

Etimologiyasi

YUM— koʻz milklarini, lablarni bir—biriga te — giz-’. Domli duoni hiroit bilin koʻzlirini yu m i b uzoh oʻhidi. Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl yum- va yüm- tarzida talaffuz qilingan (ДС, 279, 286), hozirgi oʻzbek tiliga yum-talaffuz shakli yetib kelgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Koʻzni, ogʻizni va shu kabilarni qisib, siqib berkitmoq. ◆ Ashula boishangan-da, domlalar koʻzlarini yumib, chayqala bosh-ladilar. T. Obidov, Yusufjon qiziq. ◆ Is-mat soqov ogʻzini yumganicha "xuvv" deb kul-di. S. Siyoyev, Yorugʻlik.

Koʻz ochib yumguncha Bir lahzada, bir zum-da. ◆ "Isfandiyor xon boʻlibdi!" degan soʻzlar koʻz ochib yumguncha shaharga tarqaldi. J. Sharipov, Xorazm. Koʻz yummaslik Uxla-maslik. ◆ -Dahshat! — dedi mehmon, — tuni bilan koʻzimni yummay chiqdim. "Mushtum". Koʻz yummoq 1) bilib turib, oʻzini bil-maslikka solmoq; yashirmoq. ◆ Yangi yer ochish toʻgʻrisida muttasil kekirdak choʻzadigan oʻrtoqlar haqiqatdan koʻz yummoqdalar. Sh. Rashidov, Boʻrondan kuchli; 2) koʻchma olam-dan oʻtmoq, qazo qilmoq, oʻlmoq. ◆ Koshki edi soʻng qoʻlingda, Erkalanib bersam jon. Soʻng-gi nigoh senda qolsa, Men koʻz yumsam bear-mon. Zulfiya. Ogʻzingni yum Ogʻzingni ochma, gapirma, jim boʻl. ◆ Ogʻzingni yum, boʻlmasa, kekirdagingni uzib olaman. M. Qoriyev, Oy-din kechalar.

Antonimlari

ЮММОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yummoq
закрывать (глаза, рот); смежить (веки); ◆ koʻz yummoq 1) прям. и перен. закрывать глаза; 2) перен. умереть; koʻz ochib yumguncha мигом, мгновенно, в мгновение ока; koʻzni tez-tez yumib ochmoq часто мигать глазами; ogʻzingni yum замолчи; заткнись; Ogʻzingni yum, boʻlmasa kekirdagingni uzib olaman (М. Ќориев, «Ойдин кечалар») Заткнись, а не то я вырву тебе (твою) глотку.