yumshamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yum-sha-moq

Etimologiyasi

^ YUMSHA- ’yumshoq holatga kel-’. Azot bilan oʻgʻitlangan yer yu m sh a y d i. Bu feʼl qadimgi tur — kiy tilda mavjud boʻlib, 'osongina eziladigan’, ’qoʻl botadigan’ maʼnosini anglattan yum sifatidan —sha qoʻshimchasi bilan yasalgan deb taxmin qilinadi (ЭСТЯ, IV, 252); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: yum + sha = yumsha- > yumshä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Yumshoq holga kelmoq, mayinlashmoq. ◆ Mum yumshadi. Azot bilan oʻgʻitlangan yer yumshaydi. n U[Yoʻlchi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ bu yer-ga oldin suv berib, yer yumshagandan soʻng kov-lash kerakligini anglasa ham, vaqtni yoʻ-qotmaslik.. uchun metin joyni kovlaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Asfalt yoʻllar boʻlsa mumdek yumshagan.. Mirmuhsin, Umid.

2 koʻchma Hovridan, gʻazabdan tushmoq; an-disha, shafqat yoʻliga oʻtmoq; erimoq. ◆ Araz-lab turgan Ziyodaxon Sherbekning gapiga yumshab: -Bolalikdagi shoʻxligingiz haliyam qolmabdi, — dedi. S. Anorboyev, Oqsoy. Ammo yasovul bir qizning yalinib-yolvorishidan yum-shaydigan kishilardan emaye. S. Ayniy, Do-xunda. ◆ Kampir nevarasining porlab turgan koʻzlariga tikilib, bir oz yumshadi. J. Ab-dullaxonov, Toʻyga kelinglar.

3 koʻchma Pasaymoq, susaymoq, boʻshashmoq (sovuq, vaziyat va sh.k. haqida). ◆ Keskinlik ancha yumshadi. sht Sovuq bir oz yumshab tushgan, quyosh ochiq havoda harakat etmoqda edi. A. Krdiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Fevralning oʻrta-larida havo yumshab, dala-toshni, toʻqaylar-ni bosib yotgan qalin qor yopigʻi teshila boshladi. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. ◆ Soʻzingiz toʻgʻri, inim.. qumda havo qiziq boʻlishiga qaramay, nafas olish qulay. Asab-lar ham yumshab, kishi kayfiyati koʻtarila-di. Mirmuhsin, Meʼmor.

Antonimlari

ЮМШАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yumshamoq
1 смягчаться, размягчаться, размякнуть; mum yumshadi воск размягчился; koʻngli yumshadi перен. он смягчился; он сменил гнев на милость; kun yumshadi перен. день стал теплее;
2 рыхлеть, делаться, становиться рыхлым, мягким; размягчаться;
3 перен. смягчаться, размягчаться; Kampir nevarasining porlab turgan koʻzlariga tikilib, bir oz yumshadi (Ж. Абдуллахонов, «Тўйга келинглар») Старуха, поглядев в сверкающие глаза внука, чуть смягчилась;
4 смягчаться, умеряться; sovuq bir oz yumshab tushgan холод (мороз) чуть умерился, смягчился.