zarda

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

zar-da

Etimologiyasi

ZARDA Bu ot 'sariq' maʼnosini anglatadigan tojikcha zard sifatidan (ТжРС, 151) -a qoʻshimchasi bilan (ТжРС, 543) hosil qilingan boʻlib, 'safro' maʼnosini anglatadi; keyinchadik 'jigʻildoni qaynash', 'jaxl' maʼnolarini anglatish uchun ham ishlagila boshlagan (OʻTILD, 300).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

\f. ojjj — tuxum sarigʻi; safro

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻt, safro.

2 Jaxd, gʻazab, doʻq, baqirish. ◆ Nusrat-bek uning tovushidagi zardani payqadi. S. Nurov, „Narvoy“ . ◆ Domlamizning zardalari yo'mon va achchiqlari tez.. M. Muhammadjonov, „Turmush urinishlari“ . ◆ Yodgor Dilshodningunga yana zarda arsshash qarab qoʻyganini ilgʻab oldi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Zardan-giz qursin, har vaqt doʻq bilan gapirasiz! Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Valiyev ataylab zarda bilan gapirgan boʻlsa-da, aslida rais-dan mamnunligi sezilib turardi. E. Usmo-nov, „Yolqin“ .

Zardasi tutmoq Jahli chiqmoq ◆ Sulto-nov zardasi tutsa ham indamadi, bagʻrini yerga berib, boshini koʻtarmay yotaverdi. M. Mansurov, „Yombi“ . Zardasi qaynamoq 1) ji-gʻildoni bezovta qilmoq. ◆ -Xuddi qoʻrgʻoshin yutgandayman, koʻkragim ogʻir. Mana shu yerimni bossam, ogʻriydi. Qayt qilaman. Zardam qaynab turadi, — dedi Saidiy. A. Qahhor, Sarob; 2) koʻchma jaxd i chiqmoq, gʻazablanmoq. ◆ Musa koʻsaning zardasi qay-nab ketdi. S. Ahmad, „Hukm“ . ◆ ..hamon yigit-lik gʻayrati soʻnmagan Toʻlamat polvon traktorchining bu gapidan zardasi qayna-di. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . Zarda qilmoq Jaxd qilmoq, gʻazabini sochmoq. ◆ Shundan keyin Rahim bizga zarda qildi: -Men sen-larga qoʻshilmayman. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ . ◆ Ayam nimaga zarda qilyapti? -Men ham bilolmay xunobman, — dedi Yor-qinoy. R. Rahmon, „Mehr koʻzda“ .

Antonimlari

ЗАРДА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

zarda
1 жёлчь;
2 изжога;
3 перен. гнев, злоба, злость; раздражение; ◆ zarda bilan жёлчно, раздражённо; ◆ "bas!", dedi u zarda bilan «довольно!», сказал он раздражённо; ◆ zarda bilan javob bermoq ответить жёлчно, ответить зло; ◆ zarda qilmoq 1) вызывать изжогу; ◆ yegan ovqatim zarda qildi принятая мною пища вызвала изжогу; 2) перен. проявлять свою неприязнь, злость; ◆ nega menga zarda qilasan? что ты злишься на меня?; ◆ zardang kimga?! на кого ты злишься?!; ◆ Savollarga zarda qilmay, piching qilmay toʻgʻri javob bering (Уйѓун, «Навбаћор») Отвечайте на вопросы правильно, без гнева, без иронии; ◆ zardasi qaynaydi 1) он чувствует изжогу; 2) перен. он злится, приходить в крайне раздражённое состояние; ◆ ...Tillabuvaning zardasi qaynab ketdi (А. Ќаћћор, «Ќўшчинор») ... Тиллябува сильно разозлился.