Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

chir-ma-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

CHIRMA- 'aylantirib bogʻla-'. Oriq, yelkasi chiq-qan boʻzchi ingichka belini uchma-^uch chirmagan kir belbogʻiga qoʻlini tiqib, .. (Oybek). Bu soʻz asli eski oʻzbek tilida gir aylanishni ifodalovchi chïr taq-lid soʻzidan —ï qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga (ССТТН, I, 472) 'takror' maʼnosini ifodalovchi -ma qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan; —ma qoʻshimchasi qoʻshilganidan keyin ikkinchi boʻgʻindagi tor unli ta — laffuz qilinmay qoʻygan (КРС, 891); keyinchalik a un — lisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: (chïr + ï = chïrï—) + ma = chïrïma— > chïrma- > chirmä—. Hozirgi oʻzbek tilida chirmä— soʻzi — dan koʻra chirmäsh— soʻzi koʻp ishlatiladi; bu soʻz chirmä— feʼlidan kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi —sh qoʻ-shimchasi bilan hosil qilingan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

rvsh. Ma\kam oʻrab. chan-dib bogʻlamoq. ◆ Toʻqsonta qutini ichkima-ichki bir-biriga kiydirdi, oʻrab-chirmab ma.h-kamlab qoʻydi. "Malikai ayyor" . ◆ Murid Avaz-ni gujumga chirmab bogʻladi. S. Siyoyev, „Avaz“ .

2 koʻchma Oʻrab, qamrab, chulgʻab olmoq; ishgʻol qilmoq. ◆ Ishq oʻti [Zevarxonni] chirmab olibdi. "Tohir va Zuhra" . ◆ Birdan Ni-zomning jismu jonini hayajon chirmab oldi. N. Qilichev, „Chigʻiriq“ .

Sinonimlari

Antonimlari

ЧИРМАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chirmamoq
1 туго связать, обвязать; chirmab tashlamoq связать;
2 перен. охватывать (о чувствах), обволакивать; ◆ ... dahshatli bir qoʻrquv vujudini ~da edi (П. Турсун, «Ўќитувчи») .. какой-то, ужасающий страх сковывал его.