dimlamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dim-la-moq

Etimologiyasi

DIMLA- 'hovuri chiqmaydigan qilib oʻrab qoʻy-’. Tandir somsa d i m l a b pishiriladi. Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi ’namlik’ maʼnosini anglatgan

dum soʻzining dïm shaklidan —la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, III, 294); oʻzbek tilida a unlisi ä unli-siga almashgan, ï unlisining qatgiqlik belgisi yoʻqolgan: dïm + la = dïmla- > dimlä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Hovuri chiqmaydigan qilib oʻramoq, shu yoʻl bilan pishirmoq. ◆ Somsani dimlab pishirmoq. sht Tamanno sum-kasidan dimlab pishirilgan tovuqni oldi. Mirmuhsin, „Hikoya va qissalar“ . ◆ Nazira oʻlja kakliklarni dimlab, dasturxonga keltirdi. D. Nuriy, „Osmon ustuni“ .

2 Boʻgʻmoq, toʻsmoq (suvni).

3 Xomroq uzilgan meva yoki sabzavotni oʻrab qoʻyib, issiqda yetiltirmoq. ◆ Nokni dimlamoq.

4 Nafasni siqmoq, boʻgʻmoq (nihoyatda issiq yoki boʻgʻiq havo haqida). ◆ Durust uxlay olmadingiz deyman? Havo xoʻp dimladi-da, mulla. Y. Shamsharov, „Paxtaqaynar“ .

5 koʻchma shv. Koʻndirmoqchi boʻlmoq; alda-moq, avramoq. Yodgor seni oʻldirishga koʻp dim-ladi. Men qabul qilmadim. Hamza, Asarlar.

Sigirni dimlamoq salb. Oʻz vaqtida sogmasdan yelinini shishirmoq (baʼzilar sigirni bozorga solish uchun shunday qila-dilar).

Antonimlari

ДИМЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

dimlamoq
1 приготовлять на пару; тушить; ovqatni dimlab pishirmok варить пищу на пару в закрытой посуде;
2 дать доспеть, доводить до спелости (завернуть во что-л.- о сорванных фруктах или помидорах); ◆ 

• sigirni ~ неодобр. не доить корову два-три дня (перед продажей - для того, чтобы вымя наполнилось молоком).