eshmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

esh-moq

Etimologiyasi

ESH- I ’yigir-’,’bur-’. Chigirihda ip e sh i b oʻtirgan ekan. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’bura-’ maʼnosini anglattan ig— feʼli oxiridagi g undoshi y undoshiga almashinib hosil boʻlgan iy- shakliga (ЭСТЯ, I, 230) ’koʻp marta' maʼnosini ifodalovchi -(i)sh qoʻshim-chasini qoʻshib hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 396); keyincha— lik y undoshi talaffuz qilinmay, yonma-yon kelgan i unlilari bitta choʻziq i: unlisiga birlashgan, soʻngra bu unlining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan va e unlisiga al— mashgan: (ig- > iy-) + ish = iyish- > i:sh- > ish- > esh-.

ESH- II 'eshkakni harakatlantir>-’. Labi choʻchchaygan kichkinagina sanitar hiz eshkak e sh a r d i (Asqad Muxtor). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’kovla-’ maʼno-sini anglatgan esh- I feʼlining hosila maʼnolaridan biri (ЭСТЯ, I, 315: yesh- I 6) asosida yuzaga kelgan (ДС, 185).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I 1 Aylantirib, burab, tovlab pishiq qilmoq; pishitmoq, chiyramoq; yigirmoq. ◆ Qamish eshmoq. Belbogʻni eshib bogʻlamoq. Arqon eshmoq. m ◆ Men ham tek turmasdim: paxtani chigʻiriqdan chiqarar, kanava oʻrar, paxta savar, hatto pilta ham eshib berardim. Yo. Shukurov, „Qasos“ . ◆ Hayotxon bechora ip eshib, marvaridlarni terishga oʻtirdi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

2 koʻchma Oʻrniga qoʻymoq, oʻrinlatmoq, qoyil qilmoq, qiymoq. ◆ Gapni eshadi-da. v ◆ Goho Yusuf amakim qoʻliga dutorini olardi-da, shunday eshib chalardiki, yuragimizni suv qilib yuborardi. U. Ikromov, „Unutilmas xotiralar“ .

Ip esholmaydi qarang ip.

Antonimlari

ЭШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

eshmoq eshmoq

• Ozarbayjoncha: eğirmek

Ruscha _ru

eshmoq I
1 вить, скручивать, прясть; ◆ ip ~ скручивать нитку; uning oldida hech kim ip esha olmaydi (букв. никто не может сравниться с ним в прядении) никто не превзойдёт его, никто не может сравниться с ним;
2 перен. изощряться; мастерски, виртуозно делать, исполнять (что-л.); блистать; gapni eshadida он красноречив, он умеет говорить.

eshmoq II
обл. грести.