hasrat

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

has-rat

Etimologiyasi

arab. – qaygʻu, alam; dard, ogʻriq; azob chekish; zoriqish, sogʻinish;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ichki dard; dard-alam. ◆ Bunyodga kelgandan beri qaygʻu-alam arimagan bu keng hovlida ona-bola oʻz hasratlari, achchiq nolalari bilan qoldilar. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Maqsadingni anglat, Matpano! Koʻringan odamga hasratingni aytib, dunyodan yigʻlab oʻtmoqchimisan? S. Siyoyev, „Yorugʻlik.“ ◆ Koʻz yoshlari hasratdan bujmaygan yuzlaridan va soqollaridan moʻl-moʻl oqaveradi. Oybek, „Tanlangan asarlar.“

2 Dard-alam, shikoyat, nolish kabilarni ifodalovchi gap-soʻz. ◆ Asad, qarasa, xolasining hasrati tugamaydigan. F. Musajonov, „Nozik masala.“ ◆ U toʻgʻralgan sabzilarni mis tovoqqa sola turib, hasratga tushib ketdi. J. Abdullaxonov, „Toʻfon.“

Ne hasratda Juda qiyinchilik(lar) bilan, ne mashaqqatlar bilan. ◆ Ne hasratda obod qilgan bogʻining kolxozga oʻtib ketishidan qoʻrqish uning koʻzini koʻr, qulogʻini kar qilib qoʻydi. S. Yunusov, „Kutilmagan xazina.“ ◆ Juda-juda xijolat boʻlib ketdim. Ne hasratda yiqqan.. pulini buzib, men uchun xarajat qilib keldiya! S. Ahmad, „Taʼzim.“

Hasratda oʻt s. t. Biror ish-yumushdan ranjish, uni maʼqul koʻrmaslik, shu haqda yengil koyishni bildiradi. ◆ Oʻqib turib koʻrsatgan karomating shu boʻladigan boʻlsa, oʻqimay hasratda oʻt! N. Safarov, „Olovli izlar.“

Hasrat qilmoq 1) dard-alamini izhor qilmoq. ◆ Otam oʻldi, erim oʻldi, dedim, yigʻladim, hasrat qildim. Oydin, „Sadagʻang boʻlay, komandir“ 2) biror kimsa yoki narsadan zorlanib shikoyat qilmoq. ◆ Poshsha xola koʻngli choʻkib, uyiga qaytdiyu, shu kuni birinchi marta Dorobbekka kuyovidan hasrat qildi. D. Nuriy, „Osmon ustuni.“ ◆ Umrida bir narsadan shikoyat qilmaydigan, har qanday sharoitda ham oʻzini qoʻlda tuta biladigan bu ziyrak, noziktaʼb ayol bilan men kelgan masalada gaplashish ancha mushkul ekanligiga aqlim yetib turardi. L. Tojiyeva, „Mexrim sizga, odamlar.“

Hasratidan chang chiqadi q. chang I.

Antonimlari

ҲАСРАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Turkcha: açı

Ruscha _ru

hasrat
горе, печаль, скорбь; кручина; уныние; ◆ men seni ne ~da boqib katta qilganman! с каким большим трудом я тебя вырастила!; ◆ ~ chekmoq (или tortmoq) горевать, испытывать горе; ◆ ~ qilmoq 1) высказать своё горе (кому-л.), делиться горем (с кем-л.), изливать душу, поведать тоску (кому-л.); 2) сетовать, жаловаться (кому-л. на что-л.); ◆ birovdan ~ qilmoq жаловаться на кого-либо; ◆ 

• ~idan chang chiqadi см. chang I.