ilashmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

i-lash-moq

Etimologiyasi

ILASH- ’zich boʻlmagan holda birkitil-’. Toʻnining etagiga somon ilashibdi. Bu soʻz il— feʼlidan ’biroz’ maʼnosini ifodalovchi -(ä)sh qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 345): il- + äsh = iläsh-(’yordamlashish\ ’koʻp’ maʼnosini ifodalovchi qoʻshimcha-lar il- feʼliga -(i)sh shaklida qoʻshiladi va shu bilan iläsh- soʻzidan farq qiladi: Somon i l a sh d i - Ular toʻnlarini hoziqha i l i sh d i kabi).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Ilinmoq, yopishmoq (xas-choʻp, loy va sh. k. haqida). ◆ Uning etagiga paxta ilashibdi. Yaxshiga ipak ilashur, yomonga — tikan. Maqol . n ◆ Shunda qoʻliga shilim-shiq loy ilashganini sezdi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ . Bir quti sigaretga ila-shib, choʻntagimdan "Moskvich"ning kaliti ham chiqdi. S. Siyoyev, Yorugʻlik. ◆ U etakka ilashib qolgan paxtalarni qoqayotganda, boshidagi chopon birdan sirgʻalibtushibketdi. M. Is-moiliy, „Fargʻona t“ . o.

2 koʻchma Yopishmoq. ◆ Men sudxoʻrman, bu oʻgʻri, Oʻroqdan ham biz toʻgʻri. Bizga ilash-ganlarning Oʻtdek yonadi goʻri. Hamza . Yoshlik-dan shyushgan illat hali koʻp munkitadi. Sh. Gʻulomov, Boʻz yer uygʻondi.

3 coji6. Ketidan yurmoq; ergashmoq. ◆ Un-sin indamadi, orqasidan ilashib koʻchaga qadar chiqqan Xayrinisoning soʻzlarini ham eshitgisi kelmasdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 Ketidan qolmay (biron maqsadda) yurmoq; aylanishmoq, ilakishmoq. ◆ -Pulim-ni oldirib qoʻydim. Yonimda mana shu yigit ilashib yurgan edi, gumonim shundan, — dedi Sulton.. Gʻ. Gʻulom, „Shum bola“ . ◆ Jiyaningizga bir qizmi, juvonmi ilashib yurgan emish, shu rostmi?S. Nurov, „Narvoy“ .

5 kam qoʻll. Birgalashib, ulanib ketmoq; qovushmoq, qoʻshilmoq. ◆ Men mehmonlar bilan sirdosh ogʻaynilardek ilashib ketdim. I. Oʻkta-mov, „Hikoyalar“ . ◆ Deyarli hamma bilan ilashib ketdi. J. Abdullaxonov, „Toʻfon“ . ◆ Gap-soʻzbir-biriga ilashmadi: chol oldida xotinlar haqida soʻzlanilmadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Koʻzga ilashmoq Zoʻrgʻa koʻrinmoq, koʻzga chalinmoq.

Antonimlari

ИЛАШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ilashmoq
1 зацепляться, прицепляться; kiyimga paxta tolasi ilashdi к платью пристали волокна хлопка;
2 перен. приставать, привязываться, цепляться; bir notanish odam menga ilashdi пристал ко мне какой-то незнакомец; ◆ 

• koʻzga ~ = koʻzga ilinmoq (см. ilinmoq).