ivirsimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

i-vir-si-moq

Etimologiyasi

IVIRSI- 1. 'mayda-chuyda, ahamiyatsiz ish bilan band boʻl-’. 2. ’mayda-chuyda roʻzgʻor buyumlari betartib holda boʻl-’. 1. Ivirsimasdan tee-tez kiyin, kech holamiz. 2. Hovli i v i r s i b yo t i b d i. Bu feʼl asli qadimgi turkiy tilda tovushga taqlidni ifodalagan ïp soʻzidan ~(ï)r qoʻshimchasi bilan yasalib (ЭСТЯ, I, 645), 'nokerak mayda-chuyda narsalar, ashqol-dashqol’ maʼnosini anglatgan otdan ’moyil’ maʼnosini ifodalovchi -sï qoʻshimchasi bilan yasalgan; ïp soʻziga -(ï)r qoʻshimchasi qoʻshilganidan keyin ï unlilari ora — ligʻidagi jarangsiz p undoshi jarangli b undoshiga, b undoshi v undoshiga almashgan; keyinchalik oʻzbek tilida ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: (ïp + ïr = ïpïr) + sï = ïpïrsï > ïbïrsï— > ivirsi—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Mayda-chuyda ishlar bilan ovora boʻlmoq, imillab ishlamoq, gʻimillab yurmoq. ◆ Anzirat xola.. oʻz-oʻzi-dan javrab, qorongʻida ivirsib yurar edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

2 Supurilmay-sidirilmay, yigʻishti-rilmay, betartib holga kelmoq, kir, chang va sh. k. bilan qoplanmoq. ◆ Uy ivirsib yotib-di. Ivirsigan uyga mehmon kelar. Maqol . n ◆ Mashina poxol-xashaklar sochilib, ivirsib yotgan tegirmon eshigi oldidagi yalang-likda doira yasab toʻxtadi. D. Nuriy, „Os-mon ustuni“ .

Antonimlari

ИВИРСИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ivirsimoq
1 хлопотать, суетиться, возиться, делать дело излишне медленно; Saidiy shu kuni kechgacha hujrada ivirsib, ovqatga ham bormadi (А. Ќаћћор, «Сароб») Провозившись в этот день комнатушке допоздна, Саиди не пошёл даже обедать; Anzirat xola... oʻz-oʻzidan javrab, qorongʻida ivirsib yurar edi (А. Ќаћћор, «Ќўшчинор») Анзират,... что-то бурча себе под нос, хлопотала в темноте;
2 быть в беспорядке, неубранным, неприбранным, в запущенном состоянии; быть запачканным, грязным, загаженным; ivirsigan uyga mehmon kelar посл. в неубранный дом приходит гость.