karnay

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kar-nay

Etimologiyasi

KARNAY Bu ot zsli 'xzyvon shoxi' mzʼnosini znglztedigzn zrzbchz sarn oti bilzn (ARS, 635) zsli 'kzmish' mzʼnosini znglztib, keyinchadik 'ichi kovzk uzun novdz, shundzy novdzdzn yaszlgzn cholgʻu esbobi' mzʼnolzrini znglztz boshlzgzn tojikchz nay otidzn (ТжРС, 255) tuzilgan boʻlib, bu ot boshlznishidzgi s tovushi k tovushigz elmzshgzn, ketor kelib kolgzn nn tovushlzridzn biri eytilmzy qoʻygzn. Bu ot 'misdzn yaselib, destzsi uzun, tepz qismi keng, puflzb chadinadigzn, yoʻgʻon (belznd) ovozli cholgʻu zsbobi' mzʼnosini znglztadi (OʻTIL, I, 369). Bu otdzn oʻzbek tilidz karnaychi oti yasalgan. Soʻzlashuv tilida bu ot tarkibidagi r tovushi n tovushiga almashtirib kannay tarzida aytiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

[</>. — puflama musiqa

asbobi] 1 Misdan yasalgan, uzun, ogʻzi keng (konussimon), puflab chalinadigan, kat-tik ovozli musika asbobi (odatda, toʻy va katta tantanalarda chalinadi). ◆ Kuyov uzun va keng zarbof toʻn kiyib, katta sallasiga kurkam oltin jigʻa qoʻndirib, havoni tit-ratgan karnaylar, surnaylar sadosi bilan oʻzinikiga ketdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Shu asbobga biror jihatdan oʻxshash boʻlgan narsaga nisbatan qoʻllanadi. ◆ Radio karnayi. m ◆ Shartta orqasiga qayrildi-da, qoʻllarini karnay qilib, ovozining boricha qichqirdi.. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ U Alibek-ning qoʻlidagi karnay qilib oʻralgan narsaga koʻz taimadi. "Sharq yulduzi" .

Ishtahasi karnay s. t. Isteʼmol qilish, oʻzlashtirish yoki foydalanish uchun istagi, mayli juda zoʻr. Uning [ Murodning] ◆ dasturxonni ham yeb qoʻyguday ishtahasi karnay boʻlsa ham, ovqat aralash, gapini kanda qilmasedi. A. Ubaydullayev, „Hayot oqimi“ . ◆ Mol-mulkka, shon-shavkatga, hokimiyatga ularning ishtahalari hamisha karnay. Oybek, „Navo-iy“ .

Antonimlari

КАРНАЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

karnay
муз. карнай (большая длинная медная труба); горн; ◆ ~ chalmoq играть на карнае или на горне, трубить в карнай;
2 труба, рупор; ◆ qoʻlni ~ qilib chaqirmoq звать, сложа руки рупором; ◆ radio ~i разг. громкоговоритель, репродуктор; ◆ samovar ~ самоварная труба;
3 раструб (воронкообразное расширение); ◆ 

• ishtahasi ~ разг. у него волчий аппетит.