ketmon

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ket-mon

Etimologiyasi

KETMON ¹ maxsus tuzilishli yer chopish quroli'. Kuzda tomorhani k ye t m o n b i l a n chopgandan koʻra belkurak bilan agʻdargan maʼhul. Bu ot qadimgi turkiy tildagi kir— > ker— feʼlining 'bir-biridan ajrat-' maʼnosidan (Devon, II, 15; ЭСТЯ, III, 23: ger- 3) 'takror' maʼnosini ifodalovchi — (i)t qoʻshimchasi bi-lan hosil qilingan shakliga -män qoʻshimchasini (Devon. Indeks, 440) qoʻshib yasalgan, keyinchalik qator kelgan uch undoshdan (rtm) birinchisi talaffuz qilinmay qoʻygan (Devon, I, 416); oʻzbek tilida ä unlisi â unlisiga al— mashgan: (kir- > ker—) + it = kerit-> kert— + män = kertmän > ketmän = ketmân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yuzi katta, orqa tomonida das-ta suqib qoʻyadigan zoʻgʻatasi bor, yer chopish, loy qilish va b. ishlarda ishlatiladigan das-taki asbob. \Yoʻlchi\ Katta kundalarning te-varagini ketmon bilan chopishga boshladi. Oybek, Tanlangan asarlar. ◆ Roʻzimat ketmonni zoʻgʻatasigacha botirib urdi-yu, Sidiqjonga qaradi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

</a>MiK

Antonimlari

КЕТМОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ketmon
кетмень (род мотыги с широким лезвием); // кетменный; ◆ bir ~ loy кетмень глины; кусок глины, поднятый на кетмене; ◆ ~ dasta черенок кетменя; ◆ ~ chopmoq копать, работать, окучивать кетменем; ◆ ~ bilan yer chopish кетменная окучка; ◆ ~ qoʻymoq (или urmoq, tashlamoq) пустить в ход кетмень, работать кетменем; ◆ ~ chopmoq - olmoq, solmoq, yer haydamoq - bormoq, kelmoq посл. копать кетменем - [это значит] - поднимать, опускать, пахать землю - уходить, приходить.