oʻr

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻr

Etimologiyasi

OʻR I ’chuqur’, 'xandaq’. ◆ Front chizigʻida oʻrlar qazildi. Qadimgi turkiy tilda ’chuqur’ maʼnosini anglatgan bu ot asli ’kovla-’ maʼnosini anglatuvchi or-feʼlining ism eshi boʻlib (ЭСТЯ, I, 466), qozirgi oʻzbek tilida deyarli ishlatilmaydi.

OʻR II ’doʻng’, 'tepalik’. Oʻ r kelsa, oʻrmaladi. Bu ot qadimgi turkiy tilda 'tepaga qarakatlan-’ maʼnosini anglattan ö:r- feʼlining (ЭСТЯ, I, 542) ism eshi boʻlgan; oʻsha davrlardayoq ö: unlisining choʻziqlik belgisi (ДС, 388), oʻzbek tilida esa yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: ö:r > ör > or.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi I

1. Jarlik, chuqurlik; oʻra. ◆ Oʻrga tushib ketmoq. ◆ Front orqasida oʻr qazib turganda, Mulla Obiddan oʻttiz metrcha nariga bir katta toʻp oʻqi tushib, qattiq tovush chiqarib yoriladi. Abdulla Qodiriy, „Obid ketmon“
2. Tepalik, balandlik. ◆ Qiyada qilpillatdi, Oʻr kelsa, oʻmganlatdi [otni]. "Rustamxon". ◆ Lolaqizgʻaldoqlar oʻru qirlarga qip-qizil gilam-poyandoz toʻshagan. "Yoshlik". ◆ Oʻziga qolsa, shahar deb, qir oshib, oʻr oshib oʻtirmasdi-yu.. N. Norqobilov, Bekatdagi oq uycha.
   Oʻr tortmoq - balandlik tomon yoʻnalmoq; oʻrlamoq. ◆ Arkning ikki yonida burama yoʻl bilan yuqoriga oʻr tortib ketgan pillapoyalar: ular mezanalarga olib chiqadi. Q. Mirzo, Olam goʻzal. ◆ Yoʻl borgan sari ogʻirlashib va togʻ tarafga qarab oʻr tortib borar edi. Gʻayratiy, „Uzoqdagi yor“ .
3. koʻchma Yuqori, baland. ◆ Birodarlar, oʻzbek eli oʻr keladi, oʻzi oʻjar, zoʻr keladi! Tog‘ay Murod, „Ot kishnagan oqshom“

Sinonimlari

tepalik, balandlik, doʻnglik.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻr

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi II

folk. Oʻjar; johil. ◆ Hali bu bola yosh boʻlsa ham, yomon oʻr bola ekan. Oʻzbek oʻr boʻladi-da, deyishayotirlar. "Ravshan".

Antonimlari

ЎР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Turkcha: bayır

Ruscha _ru

oʻr
1 подъём, отлогая возвышенность;
2 обрыв;
3 обл. упрямый; // упрямец; ◆ koʻr oʻr boʻladi посл. слепец - упрямец (прям. и перен.).