oftob

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

of-tob

Etimologiyasi

OFTOB Bu tojikcha ot 'quyosh' maʼnosini anglatadi (ПРС, 31; ТжРС, 291; OʻTIL, I, 550). Bu ot tarkibidagi tob kismi 'issiqlik', 'alanga', 'olov' maʼnosini anglatishi aniq (ТжРС, 395: tob III), lekin of qismini aniq izohlab boʻlmadi. ТжРСda ob oti izoxdangan maqola ichida obu tob oti keltiripib (279), yarqirash', 'gullab-yashnash' maʼnolarini anglatishi aytilgan, lekin shu izoxdar asosida of qismini 'suv' maʼnosini anglatadigan ob otiga bogʻlash kaltis.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. quyosh; quyosh nuri

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1

Quyosh, kun. ◆ Odamning yuzi oftobdan issiq. Maqol . m ◆ Oftob chiqdi olamga, Yugurib bordim xolamga. "Folklor" . ◆ Palataga kir-dik. Shu payt oftob yana bulut ostiga kirdi-yu, palatani shom qorongʻiligi bosdi. A. Qahhor, „Ming bir jon“ .

Oftobi olamtob q. olamtob.

2 Quyosh tarqatayotgan nur; quyosh harora-ti. ◆ Tanasi ikki katta qulochga sigʻmaydigan bir tup sada tevarakka tangaday oftob tushirmaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Ustidagi gimnastyorkasi yomgʻirda yuvilib, oftobda oʻngib, oqarib ketgan edi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ Ayam meni bundaqa oftobda jizgʻinak boʻlish uchun tuqqan emas. Oybek, „O“ .v. shabadalar.

Oftob urmoq Oftob haroratidan kasal boʻlmoq.

3 Quyosh nuri tushib turgan, quyosh isitib turgan joy. ◆ Oftobda isinmoq. Tekinga mu-shuk ham oftobga chiqmaydi. Maqol . n ◆ Umrida qarmoq ushlamagan cho.iar oftobda oʻtirib, toʻryamashga tushishdi. A. Muxtor, „Qo-raqalpoq qissasi“ . ◆ Koʻm-koʻk barg/iap orasida tizshshb, gʻuch-gʻuch boʻlib, oftobda sadafdek yarqirab turgan tutni koʻrib, juvonning ham ogʻzi suv ochdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chirok-lari“ .

4 koʻchma Yorituvchi, yangilik kirituvchi, oʻzgartiruvchi. ◆ Sizga oʻxshagan ayomarimizning har biri qora kun ichida yotgan minglabxotin-qizlarimizning roʻzgʻoriga oftob boʻlib kirib borishyapti. S. Zunnunova, „Olov“ .

(Orqasiga) oftob tegdi Yorugʻlikka, roʻsh-nolikka chiqdi; ishi yurishib ketdi. ◆ Mana endi mirzam otsiiq qilib, oʻrdadan biror ish topib bersalar, taqsirimga ham oftob tegsa ajab amaye. A. Qodiriy. Mehrobdan chayon.

Antonimlari

ОФТОБ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oftob
солнце; // солнечный; ◆ oftobda isinmoq греться на солнце; ◆ oftob urish тепловой удар; ◆ oftob olamtob солнце, озаряющее мир; ◆ odamning yuzi oftobdan issiq посл. человеческое лицо жарче (или прекраснее) солнца; tekinga (или bekorga) ◆ mushuk ham oftobga chiqmaydi посл. даром и кошка не выйдет на солнце; ◆ bunga mushuk oftobga chiqmaydi за это и кошка не захочет выйти на солнце (т. е. вы так мало даёте, платите); игра не стоит свеч; ◆ oftob chiqdi солнце взошло; ◆ oftob oʻchdi солнце закрылось, солнце зашло за тучу; ◆ 

• lolaqizgʻaldoq oftobi весеннее яркое солнце, на котором дети легко могут получить тепловой удар; ◆ (orqasiga) oftob tegdi ему повезло, ему улыбнулось счастье.