ojiz

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-jiz

Etimologiyasi

Arabchadan - nimjon, boʻshashgan, kuchsiz, zaif; noʻnoq, noqobil; koʻrmaydigan, koʻr.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Jismoniy jihatdan kuchsiz; zaif, bequvvat, notavon. ◆ Ojiz kampir. yash Shunday kezlarda Siroj qandaydir notavon, ojiz bir kishiga aylanadi-da, boshini gʻam-gin egib, soatlab joyidan qimirlamay qo-lardi. S. Zunnunova, „Olov“ . ◆ Gulnor esa, oyoqda turishga ojiz, tinkasi qurigan bir xasta kabi, umidsizlik bilan yana sekingina oʻtir-di. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 koʻchma Biror ish qilish uchun hech qan-day chora-iloj qoʻlidan kelmaydigan; iloj-siz, noiloj. ◆ Isfandiyor deb atalmish yovuz va manfur MaxjiyK qarshisida hamma ojiz ekanligini oʻylab, battar ezildi. S. Siyoyev, „Avaz“ . ◆ Madaminxoʻja uning koʻzlaridagi ilti-joni tushundi, lekin.. xurofot, bidʼat ol-dida ojiz edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Birov birovga muruvvat qilishdan ojiz boʻlgan oʻsha zamonda Hamro ota va uning oilasiga oʻxshash insofli odamlar ham bor edi. N. Safarov, „Katta karvon yoʻlda“ .

3 koʻchma Qurbi, kuchi yetmaydigan, kuchsiz. ◆ Toshkentimiz — bagʻri keng, goʻzal shahar. Uning taʼrifiga uncha-muncha qalam ojizdir. Gazetadan .

4 Boʻsh, kuchsiz, past. ◆ Yoʻl chetida boʻgʻziga pichoq tortilgan bir buqacha jon taslim qilayotgan boʻlsa kerak, orqa oyogʻini har zamoy, bir ojiz silkitib qoʻyardi. S. Ahmad, „Jimjitlik“ . U ◆ [Kumri] yarani bogʻlayotgan-da, Botirali ojiz tovush bilan bir ingra-di-yu, yana jimib qoldi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

5 Xira, kuchsiz; yorqin emas. ◆ Fonarning xira shishasidan atrofga ojizgina qizgʻish shuʼla yoyildi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

6 Koʻrish qobiliyatini qisman yoki ba-tamom yoʻqotgan; koʻr. ◆ Koʻzi ojiz odam, n

Mayna Abduvahobning yoshlangan ojiz chap koʻziga, muloyim tikilib turgan oʻng koʻziga nazar tashladi. Sh. Toshmatov, Erk kushi. ◆ Baʼzan tushlik ovqat vaqti, koʻpincha ish-dan keyin, toʻrtta-beshta koʻzi ojiz erkak-ayollar yigʻilishib, oʻzaro gurunglashib qoli-shardi. Shukrullo, „Saylanma“ .

Sinonimlari

ojiza, zaifa

Antonimlari

ОЖИЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Sifat

ojiz

Ruscha _ru

ojiz
1 слепой; // слепец; ◆ ojiz koʻzlar ослепшие (незрячие) глаза;
2 слабый, бессильный; немощный; беспомощный; ◆ ojiz chol немощный старик; ◆ ojiz boʻlib qolmoq 1) ослепнуть; стать слепым; 2) быть не в состоянии (что-л. делать); ◆ biror narsa qilishga ojizman я не в состоянии что-либо сделать (предпринять); ◆ quvonchidan bir ogʻiz soʻz soʻzlashga ojiz edi от радости он не мог слова вымолвить; ◆ buni tasvirlashga til ojiz язык не в силах описать это.