oshmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

osh-moq

Etimologiyasi

OSH- 'maʼlum balandlikdan oʻt-’, 'maʼlum rejadan oʻt-’. Shu tepalikdan o sh s a k, u yogʻi-tekis yoʻl. □ Qoʻylarim oʻntadan o sh d i. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl a:sh- tarzida ta — laffuz qilingan (ЭСТЯ, I, 212; Devon, I, 184), oʻsha davrlardayoq a: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (Devon, III, 277; DS, 62); oʻzbek tilida a unlisi â unli — siga almashgan: a:sh- > ash- > âsh-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Miqsor yoki hajm jihati-dan koʻpaymoq; oʻsmoq; ortmoq. ◆ Fakultet-dagi talabalar soni besh yuzdan oshdi. n ◆ Paxta yildan yilga moʻl boʻlib, foydasi ham oshib turibdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Ishi boshidan oshib yotmoq (yoki ketmoq) Ishi juda koʻp boʻlmoq, juda koʻpayib ketmoq. ◆ Direktorning peshonalari tirishdi-yu, sal-gina norozilik maʼnosida oʻziga-oʻzi dedi: "Mana, ishlar ham boshimdan oshib ketdi". Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ . ◆ Nabirali boʻ-ladigan Uzbek oyimning ishi boshidan oshgan.. edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 Ortmoq, ortib qolmoq. ◆ Xarajatdan besh soʻm oshib qoldi.

3 Koʻtarilmoq. ◆ Oyim kuydi-yondi, dadam-ning qon bosimi oshib, kasalxonaga tushib qoldi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ Saodat labini jiyirib, shishachani qaytib uzatdi: -Yoʻq, besh soʻmdan oshsa olmayman.. "Yoshlik" . ◆ Hali oftobning dami qaytmagan, Qoʻshariqning katta koʻchasidagi azamat teraklar toldan oshib, hovliga toʻrt enlikkina soya tashlagan payt edi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Har kun mol narxi oshadi, bozorda savdogarlarning qulogʻi tik-kaygan. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 Maʼlum bir payt chegarasidan utmoq; kechmoq; ogʻmoq. ◆ Vaqt yarim kechadan oshdi. Soat uchdan oshdi. Ish boshlaganimga besh oy-dan oshdi. Yoshim qirq beshdan oshdi. sht Soat oltiga belgilangan toʻy soat oʻndan oshganda boshlanibdi. A. Qahhor, „Toʻyda aza“ .

5 Mol sotib olishda uning bahosini oshirmoq, narxiga narx qoʻshmoq, ortgirmoq. ◆ Boshqa bir raqib ilmasin, degan andisha bilan baqqol ham bir tangalab oilaverdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Kim oshdi savdosi Molini ochiq savdoga qoʻyib, uni eng yuqori narx qoʻygan kishiga sotish usuli; auksion.

6 Kuchaymoq, zoʻraymoq; yanada sezilarli, taʼsirli boʻlmoq. ◆ Alami oshdi. Zavqim oshdi. Ixlosim oshdi. Kayfi oshdi. Gʻayrati oshdi. Ishga havasi oshdi. yat Uyda oʻtiraverib, Murodning xunobi oshib ketdi. T. Ashurov, „Oq ot“ . ◆ Iskandar ich-ichidan jigʻibiyroni oshib, ters burilib chiqib ketdi. M. Mansurov, „Yombi“ .

7 Takomillashmoq, yaxshilanmoq; yuqori bosqichga koʻtarilmoq. ◆ Sotuvchining malakasi oshdi. Huquqiy ongimiz oshmoqda. Qadrlasang, qadring oshar. Maqol . ◆ yat Bu hujjatni butun rayonga tarqatmoqchimiz, Sher, obroʻying oshib, choʻqqiga koʻtarilayotganingni bilyap-sanmi?I. Rahim, „Ixlos“ .

8 Biror jihatdan yoki biror sohada bosh-qalardan oʻtib ketmoq, oʻzmoq, zoʻr chiqmoq, orqada qoldirmoq. ◆ Agar yengsang, zoʻr kelsang, oshsang, Doim seni toʻyga boshlayman. E. Ra-him, „Yangi qadam“ .

Oshib tushmoq q. tushmoq 24. ◆ Mamat qas-sobniki hammadan oshib tushdi. U boshqalardek qilmadi-yu, lekin chiqib ketdi. "Yoshlik" .

9 Maʼlum bir toʻsiq, chegara yoki baland-likdan oʻtmoq. ◆ Dovon(dan) oshmoq. Devordan oshmoq. Tog(dan) oshmoq. Suv toʻgʻondan oshib tushyapti. Qimirlagan qir oshar. Maqol . ■■ ◆ Shermat devordan oshib, hovliga tushdi va oyoq uchida yurgancha, burchakdagi uy oldiga keldi. "Yoshlik" . ◆ Salomat qizlar bilan bogʻ-ma-bogʻ oshib kelib, devor rahnasidan qoʻshiq-qa quloq solardi. S. Ahmad, „Hukm“ .

Umbaloq oshmoq q. umbaloq. ◆ It umbaloq oshib, beli bilan devorga borib urildi, koʻz-lari tubsiz qahrga toʻlib, gʻingshidi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi“ .

10 Qoʻldan qoʻlga, bir tashkilotdan bosh-qasiga oʻtmoq. ◆ Ish tergovdan sudga oshdi.

11 Koʻpmoq, koʻpchimoq (xamir haqida). ◆ Xamir oshdi.

Amalga oshmoq q. amal 1.

Antonimlari

ОШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

oshmoq oshmoq

Ruscha _ru

oshmoq
1 возрастать, повышаться; увеличиваться; умножаться; превышать; maktabimiz oʻquvchilarining soni oshdi число учащихся нашей школы возросло; ish haqi oshdi увеличилась заработная плата; uning obruyi oshdi его авторитет вырос; kelganimga bir haftadan oshdi прошло больше недели, как я приехал; qadrlasang qadring oshar посл. уважай сам и уважаем будешь;
2 переваливать (через горы), перелезать (через что-л.), переливаться (через край); devor oshib oʻtmoq перелезать через забор, через дувал; suv toʻgʻondan oshib tushayotir вода переливается через плотину; bu tovuq kun oshadi эта курица несётся через день; ish boshimdan oshib yotibdi я занят по горло, завален работой; ◆ haddan oshmoq превышать пределы (допустимого), переходить границы, выходить из рамок;
3 перегонять; превосходить; quvib yetmoq va oshib ketmoq догнать и перегнать;
4 передаваться; переходить; ish tergovdan sudga oshdi дело от следственных органов передано в суд;
5 подойти, подняться (о тесте); * amalga (или turmushga) ◆ oshmoq проводиться в жизнь, осуществляться, быть осуществляемым; kim oshdi savdosi торги, продажа с молотка, аукцион.