Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

os-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

OS- ’biror yerga birkit-’. Qoʻyni ham oʻz oyogʻidan osadilar, echkini ham oʻz oyogʻidan osadilar (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli as- tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 360; Devon, I, 205; DS, 59); hozirgi oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: as- > âs-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Boʻynidan sirtmoqqa ilib oʻl-dirmoq. ◆ Dorga osmoq. j Azizbek

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Xazina hisobini olish uchun kelgan devonbeklarni oʻldirib, oʻrda darvozayeiga osdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ [Zunnunxoʻja:] Uyimgaoʻt qoʻya-man! Oʻzimni osaman! Oʻgʻlim, jon oʻgʻlim, men sizni shu umid bilan oʻgʻlim deganmidim. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

2 Mahkamlab, mixlab yoki ilib osil-tirib qoʻymoq. ◆ Devorga soat osmoq. Dorga gidam osmoq. Qoziqqa sochiq osmoq. Archaga oʻyinchoq va lampochkalar osdik. Koʻyni ham oʻz oyogʻidan osadilar, echkini ham oʻz oyogʻidan osadilar. Maqol .

3 Bel, boʻyin yoki yelkaga ilib koʻtarib yurmoq, taqmoq. ◆ Belga qilich osmoq. n ◆ Yi-gitlar miltiqlarini paypaslab topib, yelkaga osdilar va koʻchaga otildilar. Oybek, „Kuyosh qoraymas“ .

4 Taqmoq, ilmoq. ◆ Kuloqqa sirgʻa osmoq. yat Nuri oltin zanjirni boʻyniga osdi, soat, koʻkragidan pastroqda yulduzday yarqiradi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Boʻyniga osib lola, Keldi shu goʻzal koʻklam. Gʻayratiy .

5 maxs. Oʻrnatmoq, joylashtirmoq; il-moq. ◆ Traktorga kultivator osmoq. Qozon osmoq.

Quloq osmoq ayn. quloq solmoq q. quloq I

1. ◆ Norqul mahallada istiqomat qiluvchi baobroʻ kishilarning fikrlariga ham quloq osmadi. Gazetadan . Qovoq osmoq ayn. qovoq solmoq q. qovoq II. ◆ Oshno Yaxshiboyevninggapini eshitdi-yu, qovoq-tumshugʻini osdi. M. M . Doʻst, Lolazor.

Sinonimlari

Antonimlari

ОСМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

osmoq
1 вешать, подвешивать; повесить, подвесить;◆ devorga gilam osmoq повесить ковёр на стену; ◆ shipga lyustrani osmoq подвесить к потолку люстру; ◆ kalla ossang osmoq itdan qutulasan посл. голову (забитой скотины) подвесишь - от собаки избавишься; ◆ qozon osmoq 1) подвесить котёл (над огнем); 2) поставить котёл на его место в очаге;
2 вешать, повесить, казнить через повешение; ◆ dorga osmoq повесить на виселице; oʻzini (или oʻz-oʻzini) ◆ osmoq повеситься;
3 носить (иметь при себе, на плече, на поясе); привешивать, привесить; надевать на себя (украшения, драгоценности), ◆ miltiq osmoq носить винтовку; belga xanjar osib yurmoq носить кинжал на поясе; ◆ quloqqa isirgʻa osmoq привесить серьги в уши;
4 спец. навесить; ◆ traktorga kultivator osmoq навесить культиватор на трактор; ◆

quloq osmoq 1) слушать; 2) слушаться, подчиняться.