parcha

Oʻzbekcha (uz)

parcha I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

par-cha

Etimologiyasi

PARCHA I Bu ot ПРСda [parche] shaklida keltirilib, 'mato','boʻlak (qism)' maʼnolarini (86), ТжРСda porcha shaklida keltirilib, 'boʻlak (kism)' maʼnosini (311) anglatishi aytilgan; oʻzbek tiliga tojikcha shakli tarkibidagi o (â) tovushini a tovushiga admashtirib olingan; 'butunning bir qismi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 576). Bu ot bilan oʻzbek tilida parchala- feʼli yasalgan, parcha-parcha, parcha-purcha takrorlari tuzilgan. PARCHA II Bu ot ПРСda [parche] otining 'material' maʼnosi asosida (86 : parcha 1) oʻzbek tilida yuzaga kelgan boʻlib, 'zar ip aralashtirib toʻqilgan qadin ipak mato’ maʼnosini anglatadi (OʻTIL, 1,576).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. 4^. jL — qism, boʻlak, burda; mato boʻlagi; ipak mato turi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Butundan kesib, qirqib, yirtib, sindirib olingan yoki oʻzi ajragan qism; boʻlak, boʻlakcha. ◆ Qogʻoz parchasi. Bomba parchasi. n ◆ Bahodir kal-laklangan tol orasidan suyak, sovun parcha-larini olar ekan, birdan Nilufarning yelim qoʻgʻirchogʻi chiqib qoldi. S. Ahmad, „Yulduz“ . ◆ Keksa ishchi soʻnggi goʻsht parchasini ogʻziga soldi. A. Qahhor, „Qanotsiz chittak“ . ◆ Deraza oyna-lariga yirik qor parchalari oq kapalakday urinadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Bir parcha 1) uncha katta boʻlmagan; kich-kina, ozgina, arzimaydigan. ◆ Bir parcha yer. yash -Bir parcha non uchun sening eshigingda choʻrilik qilib, bolalaringning kirini yuv-ganman, — dedi Oyimxon. P. Tursun, „Oʻqi-tuvchi“ . ◆ Yigitali bir parcha qogʻozga qalam bshshn yozshian xatni oʻqiy boshladi. S. Karomatov, Bir tomchi qon; 2) koʻchma oz (gina), picha, koʻp emas. ◆ Agar ularning tili boʻlgan-da edi, har bir jang tagida kimlarning manglay teriyu kimlarning bir parcha umri qolib ketganini soʻylab berardi. X. Sultonov, „Onamning yurti“ .

2 ad. Asarning tugal mazmunli kichik qismi. ◆ Romandan parcha, shsh Koʻpgina oqshom-xonlar yozuvchilarning yangi asarlaridan par-chalar berib borishni, sanʼatkorlarimiz ha-qida koʻproq yozishimizni shtimos qilishdi. Gazetadan . ◆ Abdulla Qahhor, to asar bitgun-cha, taassurotingiz buziladi, fikringizni toʻla ifodalay olmaysiz, deb hatto parcha oʻqigani ruxsat bermas edilar. K. Qahhorova, „Chorak asr hamnafas“ .

3 koʻchma Boʻlak, boʻlakcha, qism. -Oʻgʻlim, — dedi ona oʻrnidan turib, yuz-koʻzlarini boshidagi durrasining uchiga artar ekan, — farzand — ◆ qalb parchasi. Gazetadan .

Parcha gulli Yirik-yirik gulli. ◆ Parcha gulli las. m ◆ Xola divanga oʻtirdi. Boshidan qizil parcha gulli jun roʻmolini olib qoqdi. Peshonasini, boʻynini artdi. S. Nurov, „Narvoy“ . ◆ Parcha gulli chit koʻylagini hilpi-ratgancha Gulzebo zavq bilan oʻyinga tushdi. S. Karomatov, „Oltin qum“ .

parcha II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

par-cha

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

\f. jLjI Zar ip aralashtirib toʻqilgan qalin ipak mato, kimxobning bir turi. ◆ Qatorga tirkadik loʻk bilan norcha, Ustiga yukladik qirmizi parcha. "Appomish" . ◆ Tuman orasiga oʻralgan choʻqqining uchi qilich damidek yarqirab ketdi-yu, bir dam kimxob parchasidek bulut yalt-yalt yonib, koʻzni qamashtirdi. S. Ahmad, „Yoʻlda“ .

Antonimlari

ПАРЧА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

parcha (koʻplik parchalar)

Tillar

• Turkcha: parça

Ruscha _ru

parcha I
1 кусок, кусочек; ◆ bir parcha non кусок хлеба (лепёшки); ◆ bir parcha teri кусок кожи;
2 клочок, лоскуток; ◆ bir parcha yer клочок земли;
3 отрывок (произведения); ◆ poemadan parcha отрывок из поэмы;
4 обрывок (чего-л.); ◆ bir parcha arqon обрывок (кусок) верёвки;
5 осколок; обломок; ◆ siniq parcha обломок (чего-л.); ◆ oyna parchasi осколок зеркала; ◆ snaryad parchasi осколок снаряда; ◆ gʻisht parcha обломок кирпича; ◆ 

• parcha gulli chit цветастый ситец.
  

parcha II
парча; ◆ Qatorga tirkadik loʻk bilan norcha, ustiga yukladik qirmizi parcha («Алпомиш») К веренице верблюдов мы привязали верблюда с верблюжонком и нагрузили их красной парчой.