pichoq

pichoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pi-choq

Etimologiyasi

PICHOQ ' kesishga xizmat qiladigan asbob'. Yaxshi gap bilan ilon inidan chihadi, yomon gap bilan p i -ch o q qinidan chiqadi (Maqol). Bu ot qadimgi turkiy manbalarda bichäk (Devon, I, 366; DS, 98), bïchaq (ДС, 104) shakllarida keltirilgan. Shularga koʻra bu soʻzning tarkibi ikki xil talqin qilinadi: 1) Qadimgi turkiy tildagi 'oʻtkir, kesuvchan asbob' maʼnosini anglatgan bi otidan (ДС, 97) kichraytirish maʼnosini ifodalovchi —chäk qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, II, 160): bi + chäk = bichäk; 2) Qadimgi turkiy tildagi 'kes—' maʼnosini anglatgan bïch— feʼlidan (ДС, 104) -(a)q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, II, 160): bïch- + aq = bïchaq; ke-yinchalik soʻz boshlanishidagi b undoshi p undoshiga, oʻzbek tilida pïchaq soʻzi oxiridagi q undoshi taʼsiri bilan a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: bïch- + aq = bïchaq > pïchaq > pichâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Dastaga oʻrnatilgan yassi va uzun tigʻli roʻzgʻor asbobi. ◆ Yoʻqolgan pichoq-ning sopi oltin. Maqol . ◆ Oʻtmas pichoq qoʻl kesar. Maqol . ◆ Yaxshi gap bilan ilon izidan, yomon gap bilan pichoq qinidan chiqar. Maqol . ■■ ◆ Zokir ota qochish yoʻllarini yaxshi uqtir-gach, yirtiq koʻn etigining qoʻnjidan bir pichoqni olib, sekin menga uzatdi. Gʻayratiy, „Unutilmas kunlar“ . ◆ Toʻlanboy soʻrida chordana oʻtirib olgan, pichoqni taxtaga taq-taq tegizib, sabzi toʻgʻrayapti. S. Ahmad, „Ufq“ .

Pichoq tortmoq (yoki qoʻymoq) Pichoq bilan kesmoq, soʻymoq. ◆ Mabodo hoʻkiz yomonlab qolguday boʻlsa, borib, darrov boʻgʻziga pichoq tortib yuborasan. Gʻ. Gʻulom, „Shum bola“ .

2 tex. Turli asboblarning kesuvchi qismi. Goʻsht qiymalagich pichogʻi.

Pichoq (borib) suyakka yetmoq (yoki taqal-moq) Chidam, bardosh tugamoq. ◆ Pichoq borib suyakka yetgandan keyin, nima qilsin bechora xalq.. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Hojiona.. Yoʻq, pichoq borib suyakka taqaldi. Hamza, „Boy ila xizmatchi“ . Pichoq uchiday Ozgina, zigʻirday. ◆ -Ey oʻrtogʻey, — dedi u, — nimasini soʻzlaysiz, shu zamonning qizlarida pichoq uchiday sharmu hayo qolmadi. F. Gʻulom, „Tanlangan asarlar“ . Pichoqqa ilinmaydi Arzimaydi, arzigulik yeri yoʻq, arziguday emas. ◆ Pichoqqa ilinmay-digan hosil. Pichogʻi keskir Oʻtkir, „gapi birovlarga oʻtadigan kishi“ . ..Hojimurod esa pichogʻi keskir raislar qatorida yurardi. U raykom sekretari bilan prokuraturadan boshqa rahbarlarni rahbar qatorida koʻr-masdi. S. Ahmad, Jimjitlik. Pichogʻi moy ustida q. moy. -Ha, Sodiqjon boyvachchaga xudo bergan, — dedi Boʻronboy uchuriq qilib, — hamisha otgan oshigʻi olchi, pichogʻi moy ustida odam u! K. Yashin, Hamza. Oʻtmas pichoq bilan soʻymoq Chidab boʻlmas darajada azoblamoq.

[◆ Odiljon:] Qayoqdan ham toʻyda oʻsha qiz bilan ashula aytdim, oʻyin tushdim, oʻshan-dan beri Gulchehra meni oʻtmas pichoq bilan soʻyib yuribdi. U. Nazarov, „Fypyp“ .

Antonimlari

ПИЧОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

pichoq (koʻplik pichoqlar)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pi-choq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. P.lar ◆ uy-roʻzgʻor va xoʻjalikda, bogʻdorchilik, kosibchilik, ovchilik va b.da qoʻllanadi (q. Pichoqchilik); 2) mashina va mexanizmlarning kesuvchi, qirquvchi va oʻyuvchi qismlari.
2. Yogʻochsozlik sanoati, ◆ yogʻoch oʻymakorligi, oziq-ovqat sanoa-ti , q.x. mashinalarida, taxta tilish, faner yoʻnish, yogʻoch oʻyish, silos va somon maydalash, karam qirqish va b. ishlarni bajarish uchun moʻljallangan P.lar boʻladi.
3. Ular freza, disk, oʻtkir uchli plastina va b. koʻrinishda yasaladi; 3 elektrotexnikada rubil-niklar va shtepsellardagi qisqichlar ham P. deb ataladi.

Tillarda

Tillar

kesish uchun moʻljallangan idish yoki asbob

• Afrikaanscha: mes
• Albancha: thikë
• Arabcha: سكين, (sikkīn), مدية (múdya)
• Armancha: դանակ (danak)
• Ozarbayjoncha: bıçaq
• Baskcha: labana, aizto
• Bengalicha: ছুরি (churi), চাকু (caku)
• Birmancha: ဓား (da:)
• Olmoncha: Messer
• Inglizcha: knife
• Ispancha: cuchillo
• Fransuzcha: conteau
• Gagauzcha: bıçak
• Chexcha: nůž
• Datcha: kniv
• Estoncha: nuga
• Farencha: knívur
• Fincha: veitsi, puukko
• Gruzincha: დანაკი (danaki)
• Ivritcha: סכין (sakín)
• Hindicha: छुरी (churī), चाक़ू (cāqū)
• Mojarcha: kés
• Islandcha: hnífur
• Irlandcha: scian
• Italyancha: coltello
• Indonezcha: pisau
• Qozoqcha: пышақ (pışaq)
• Kxmercha: កាំបិត (kambət)
• Koreyscha: 칼 (kal)
• Qirgʻizcha: бычак (bıçak)
• Lotincha: culter
• Laocha: ມີດ (mīt)
• Latishcha: nazis
• Litvacha: peilis
• Makedoncha: нож (nož)
• Maltiycha: sikkina
• Mencha: skynn
• Moʻgʻulcha: хутга (hutga)
• Niderlandcha: mes
• Forscha: کارد (kârd), چاقو (čâqu)
• Polyakcha: nóż
• Portugalcha: faca
• Rumincha: cuțit
• Ruscha: нож (nož)
• Serbcha: нож (nož)
• Slovatscha: nôž
• Slovencha: nož
• Suaxilicha: kisu
• Shvedcha: kniv
• Turkcha: bıçak
• Turkmancha: pyçak
• Ukraincha: ніж (niž)
• Tagalcha: kutsilyo, kampit
• Tojikcha: корд (kord), чоқу (čoqu)
• Tatarcha: пычак (pıçaq)
• Taycha: มีด (mêet)
• Valliycha: cyllell
• Urducha: چھری (churī), چاقو (cāqū)
• Vyetnamcha: dao
• Yaponcha: ナイフ (naifu)
• Xitoycha: 刀 (dāo), 刀子 (dāozi)
• Yoqutcha: быһах (bïhax)
• Yunoncha: μαχαίρι (machaíri)

Ruscha _ru

pichoq
нож; // ножевой; ◆ osh pichoq кухонный нож; ◆ pichoq yuzi лезвие ножа; ◆ pichoq dami остриё ножа; ◆ dami qaytib qolgan pichoq затупившийся нож; ◆ pichoq sirti обушок ножа; ◆ pichoq sirticha перен. крошку, каплю; немного; ◆ bu doridan pichoq sirticha bahra olmadim это лекарство нисколько не помогло мне; ◆ pichoq sopi черенок (рукоятка) ножа; ◆ yoʻqolgan pichoqning sopi oltin погов. у потерянного ножа рукоятка золотая; ◆ pichoq yarasi ножевая рана; ◆ pichoq yemoq получать удар ножом; получать ножевое ранение; ◆ pichoq urmoq (или solmoq) ударять ножом; ◆ pichoqni avval oʻzingga ur, ogʻrimasa - birovga ur погов. ударь ножом сначала себя, и если не будет больно, ударь другого (т. е. не делай другому того, что тебе самому неприятно); ◆ pichoq suyakka taqaldi (букв. нож упёрся в кость) терпение лопнуло; дальше идти некуда; ◆ oʻtmas pichoq тупой нож; ◆ oʻtmas pichoqqa oltin sop погов. тупому ножу золотая рукоятка; ◆ oʻtmas pichoq qoʻl kesar посл. (букв. тупой нож порежет руку) тупым ножом, как на грех, и обрежешься; goʻsht qiymalagichning pichogʻi ножи мясорубки.