pul

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pul

Etimologiyasi

PUL Bu ot asli yunoncha boʻlib, 'tiyin' maʼnosini anglatadi (Andoza:ССТТН,1,322), shu maʼnosi bilan fors, tojik tillariga, ulardan oʻzbek tiliga olingan (G1RS, 98: ТжРС, 312; OʻTIL, I, 606). Keyinchadik bu ot 'maʼlum qiymat belgilanib, metadl va qogʻozdan maxsus shaklda tayyorlanib, olish, sotishda ishlatiladigan muomala birligi' maʼnosini anglatish uchun ishlatilgan. Bu otdan oʻzbek tilida pulla- feʼli yasalgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I [f. — pul, aqcha; baliq tanga-

si] 1 Oldi-sotdi yoki toʻlov muomalalarida narx, baho, qiymat oʻlchovi boʻlgan metall yoki qogʻoz belgi; aqcha. ◆ Hogʻoz pul. Tanga pul. Naqd pul. Pul maydalamoq. Pul boʻlsa, chan-galda shoʻrva. Maqol . ◆ Puli kuygan qalampir chaynar. Maqol . n ◆ Sidiqjon.. kechki payt koʻchaga chiqmoqchi boʻlgan edi, Anzirat xola, uning puli yoʻqligini bshgganday, soch oldir-gani pul berdi. A. Qahhor, «Qoʻshchinor chi-roqlari» . ◆ Yoʻlkiraga pulimiz, piyoda qay-tishga ilojimiz boʻlmaganidan qolib ketdik.

M. Ismoiliy, Fargʻona t.o. ◆ [Sanavbar Xay-rinisoga:] Sizga ham gapiraman, pul uchun imoni va qizini sotadigan otamga ham gapi-raveraman. Hamza, «Tuhmatchilar jazosi» .

Pul boʻlmoq Pulga almashinmoq, sotil-moq. ◆ Narsa sotsang, pul boʻladi, Erta-indin kul boʻladi. Maqol . Pul qilmoq 1) pul hi-sobiga bermoq, sotmoq, pullamoq. ◆ Uyni be-zashdan boshqa narsaga yaramaydigan asbob-larni yigʻishtirdim, barini sotib pul qildim. Oybek, «Tanlangan asarlar; 2) ishlab yoki boshqa yoʻl bilan pulni qoʻlga kiritmoq, pul toʻplamoq» . Pul(ning) qadrsizlanishi q. inflyatsiya. ◆ Pulning qadrsizlanishi surʼat-lari muntazam ravishda va izchillik bilan pasayibbormoqda. Gazetadan .

2 Sarmoya, mablagʻ. ◆ Qurilishga pul ajrat-moq. shsh Pul-chi? Pul ham tugʻadi. Juda koʻp tugʻadi, tez tugʻadi, ayniqsa, bu zamonda pul sertuxum boʻlib ketgan. Oybek, «Tanlangan asarlar» . ◆ Nuqul pul va foyda ketidan quv-sak-da, ammo odamlarimiz ruhan qashshoq boʻ-lib qolishsa, bunday jamiyatning hech kimga keragi yoʻq. Gazetadan .

3 s. t. Ish haqi; maosh. ◆ Qorovul puli. Bu-gun pul oladigan kunimiz.

4 esk. Baʼzi yerlarda yarim tiyinga, baʼzi yerlarda bir tiyinga teng boʻlgan pul oʻlchov birligi va shu qiymatdagi mayda pulning oʻzi. ◆ Narx bilib kelgan bolaga yigirma pul berib, orqasi kuymaganini olish sharti bilan nonga yubordi. A. Qodiriy, «Mehrobdan chayon» . ◆ Iiqitgan bolalarga ikki puldan sov-rin berib tomosha qilib yotgan ikki boyning biri shu — Niyozmat hoji boʻlib, hajdan yangi kelgan yillari edi. A. Qahhor, «Sarob» .

Bir (yoki ikki, uch) pul 1) bir yoki ikki, uch tiyin. ◆ Bir pul berib yigʻlatdim, ming pul berib tindirdim. Maqol; 2) hech narsaga ar-zimaydigan, «ahamiyatsiz, bir tiyinga ham qimmat» . ◆ Bu gaplar unga bir pul. Hamma unga bir pul. n ◆ Joʻraboyev Yusufiyning dajiua-larini bir pul qiladigan maqola yozibdi. Sh. Rashidov, «Boʻrondan kuchli» . ◆ Turdi gʻilay olti yillik toat-ibodatini bir pul qildi. A. Koʻchimov, «Halqa» .

5 Afgʻonistonning asosiy pul birligi — afgʻoniyning yuzdan bir ulushiga teng mayda pul, tanga.

Pulga chaqmoq q. chaqmoq I. Pulni pul bilan oʻynamoq dagʻl. Mehnat qilmay osonlik bilan pul topib, bebiliska sarf qilmoq, uncha-muncha pulni nazarga olmaslik. Pu-lining sassigʻiga yotolmaydi s. t. Juda boy, puldor odam haqida aytiladigan ibora.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pul

Etimologiyasi

II f. — koʻprik

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

esk. kt. ayn.

koʻprik.

Puli sirot q. sirot.

Antonimlari

ПУЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

pul I
1 деньга; ◆ naqd pul наличные деньги; ◆ mol naqd pulga sotiladi товар продаётся за наличные деньги, за наличный расчёт; ◆ bu narsa pulga kelgan эта вещь стоит денег (т. е. не даром досталась); ◆ pul qilmoq 1) копить деньги; делать (наживать) деньги; 2) сбывать, продавать (что-л.); ◆ pul ishlamoq зарабатывать деньги; ◆ pul yigʻmoq копить, накапливать деньги; ◆ pulni omonat kassada saqlamoq хранить деньги в сберегательной кассе; ◆ pul boʻldi - kul boʻldi погов. (букв. превратилось в деньги, значит превратилось в золу) что продано, то пропало; ◆ pulni pul bilan oʻynaydi (букв. он играет на деньги деньгами) у него всегда много денег; он человек денежный; у него денег куры не клюют; pulning sassigʻiga yotolmaydi (букв. от денежного зловония он не может лежать) у него денег куры не клюют; ◆ puli bor имущий; богач; ◆ puli yoʻq неимущий; бедняк; ◆ pul boʻlsa, changalda shoʻrva посл. (букв. при деньгах и на вилах суп сваришь) с деньгами можно всё сделать; ◆ pul zamburning nishini qaytarar посл. деньги и жало шмеля отвратят (остановят); ◆ puli borning yuzi bor посл. у имущего и авторитет; ◆ puli borlar yoʻrgʻa-yoʻrgʻa, puli yoʻqlar zoʻrgʻa-zoʻrgʻa посл. имущие иноходью (скачут), а неимущие кое-как (плетутся);
2 грош, самая мелкая монета; ◆ bir pul обл. полкопейки; ◆ uch pul копейка; ◆ toʻqqiz pul три копейки; ◆ bu narsa bir pulga qimmat (или arzimaydi) эта вещь ни гроша нестоит; этой вещи грош цена; ◆ uning butun harakatlari bir pul boʻldi все его старания (хлопоты) пошли насмарку.

pul II
уст. книжн. ◆ = koʻprik; puli sirot см. sirot.

Ozarbayjoncha (az)

Ot

pul ‎(tushum kelishigi aniq pul{{{1}}}, koʻplik pul{{{2}}})

Etimologiya

Dan ozarbayjoncha پول (pūl).

Datcha (da)

Feʻl

pul

Inglizcha (en)

Ot

pul

Anagram

• PLU

Qrim-tatarcha (crh)

Ot

pul

Turlanish

Turlash dan pul

nominative	pul
genitive	pulnıñ
dative	pulğa
accusative	pulnı
locative	pulda
ablative	puldan

Niderlandcha (nl)

Talaffuz

•  Audio^{yordam, fayl}

Ot

pul (koʻplik pulen, kichkina pulje, kichkina koʻplik puljes)

Volaypukcha (vo)

Ot

pul

Turlanish

turlash dan pul

	birlik	koʻplik
shartli kelishigi	pul	puls
qaratqich kelishigi	pula	pulas
joʻnalish kelishigi	pule	pules
tushum kelishigi	puli	pulis
tarkibli kelishigi	pulu	pulus
tovush kelishigi	o pul!	o puls!