qancha

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qan-cha

Etimologiyasi

QANCHA miqdor toʻgʻrisidagi soʻroq olmoshi. Bir pud paxtadan q a n ch a gazlama, q a n ch a yogʻ, q a n ch a kunjara, q a n ch a chigit poʻchoq, linter chiqadi 1 (Abdulla Qahhor). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda 'qaysi' maʼnosini bildirgan qayu soʻzining qadimgi turkiy tildagi qan shakliga chama maʼnosini ifodalovchi —cha qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ДС, 418); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: qan + cha = qancha > qänchä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 soʻr. olm. Miqdor, koʻlam, oʻlcham kabilar haqida soʻroqni bildiradi; qay miqdorda? ◆ Toʻyga qancha odam keldi ? ◆ Bugun qancha paxta terildi? ◆ Oshga qancha guruch soldingiz? ◆ Namakob tayyorlash uchun bir litr suvga qancha tuz solinadi? ◆ Kechgacha qancha yoʻl yurdik? ◆ Qanchadan beri uchrashmadinglar?

2 Ritorik soʻroq gaplarda miqdor, oʻlcham va shu kabilarning ortiq darajasini, koʻpligini qayd etadi. ◆ Oʻylab qara, ertadan kechgacha qancha odam bilan muomala qiladi! Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Mirzajon aka.. qishloq qurilishida loyihachilar, arxitektorlar, quruvchilar bilan qancha kurashmadi! "Oʻzbekiston qoʻriqlari" . ◆ Boshidan qancha xoʻrliklar oʻtkazdi, lekin oʻgʻliga bir ogʻiz yomon gapirmadi. K. Yashin, „Hamza“ .

3 Soʻroq gapdan transformatsiyalangan gaplarda soʻroq anglatmay, faqat nisbiy belgi bildiradi. ◆ Qancha yotdim — bilmayman, sekin koʻzimni ochsam, oʻsha torgina xonada yotibman. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ Bu jang qancha vaqt davom etganligi Ahmadjonning esida yoʻq.. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ Bir kunda qancha sabzi-piyoz sotadi — buni hech kimga, uy ichidagilarga ham aytmas edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 rvsh. Har qancha, nechogʻli, naqadar. ◆ Bir xizmatkorning qiziga uylanishi, qiz qancha chiroyli boʻlmasin, oʻz obroʻsi uchun katta nuqson deb bilgan edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ U qancha oʻylasa ham, Askar aka haqida yomon fikrga botinolmas edi. N. Fozilov, „Diydor“ .

5 Bogʻlovchi soʻz (nisbiy soʻz) vazifasida qoʻllanadi. ◆ Oʻzbek oyim nabira masalasida qancha xursand boʻlsa, Otabek shunchalik xafa edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Tovuq bilan odam orasida qancha farq boʻlsa, bu ikki jonivorning muhabbati orasida ham shuncha farq bor. A. Qahhor, „Asarlar“ .

Antonimlari

ҚАНЧА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qancha
сколько; ◆ kelganiga qancha vaqt boʻldi? сколько прошло времени, как он приехал?; ◆ shkafni qanchaga oldingiz? за сколько вы купили шкаф?; ◆ paltongiz qanchaga tushdi? во сколько обошлось ваше пальто?; ◆ bir soatda qancha yoʻl bosdingiz? какой путь вы прошли за час?; ◆ oʻrtoqlardan bir qanchasi несколько товарищей; ◆ unga qancha gapirma - foydasiz сколько ему ни говори - бесполезно; ◆ qanchadan beri с каких пор; давно; ◆ qanchadan по скольку; почём; ◆ 

• iloj qancha что делать, что поделаешь; нет выхода.