qoʻzgʻamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qoʻz-gʻa-moq

Etimologiyasi

QOʻZGʻA— 'faol namoyon boʻl—'. Uning kelishini eshitgandan beri nafrati h oʻ z gʻ a b, oʻzini hoʻyga-ni joy topolmay holdi (Mirzakalon Ismoiliy). Bu soʻzni qozï— soʻzi bilan qiyoslashdan koʻrinadiki, har ikkisi uchun qoz— qismi asos boʻlgan, lekin bunday feʼl lugʻatlarda mustaqil holatda keltirilmagan; Mahmud Koshgʻariy lugʻatidagi qozuttï soʻzi ham (Devon, II, 353) shu qoz- feʼlidan hosil qilingan. Qozgʻa- feʼli eski oʻzbek tilida kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -gʻa qoʻshimchasi bilan hosil qilingan; keyinchalik a unlisi ä unlisiga almashgan: qoz— + gʻa = qozgʻa— > qozgʻä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ya na qayta yuz bermoq, sodir boʻlmoq, qoʻzimoq, qaytalamoq, tutmoq. ◆ Uning kasali qoʻzgʻadi. Eski dardi qoʻzgʻab qoldi. Yuragida gʻazab qoʻzgʻadi. Gʻayrati qoʻzgʻadi. Asabi qoʻzgʻadi. n ◆ Gʻulomjon ho-kimni kutgani bormadi. Uning kelishini eshitgandan beri nafrati qoʻzgʻab, oʻzini qoʻygani joy topolmay qoldi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o.

2 Yuzaga keltirmoq, paydo qilmoq, uy-gʻotmoq, tugʻdirmoq; harakatga, joʻshga kel-tirmoq; qoʻzgʻatmoq. ◆ Birovning yuragida ado-vat qoʻzgʻamoq. yat Oqar suvlar koʻngilda Be-had sevinch qoʻzgʻaydi. T. Toʻla . Musulmonqul oʻz gʻarazi yoʻlida orada yoʻq nizolarni qoʻz-gʻab, kuyovi Sheralixonni oʻldirdi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Bu manzara oʻqday san-chshshb, Yov dilida qoʻzgʻadi gʻamni. E. Rahim .

3 koʻchma Yangilamoq, tiklamoq, esga sol-moq (unutilgan dard, alam, yara va sh.k. haqida). ◆ Mening dardim qoʻzgʻay berma, Oq-qizjon, Oshiqda boʻlmaydi manzil ham makon. "Ravshan" .

4 koʻchma Oʻrtaga qoʻymoq, tashlamoq, bosh-lamoq; kovlashtirmoq. ◆ Masala qoʻzgʻamoq. Gapni qoʻzgʻasang, gap chiqar. Maqol . yat -Janob ulamolar! — ◆ dedi Fozilhaq Azizulhaq toqat-sizlanib, — behuda gaplarni qoʻzgʻamoqning aslo hojati yoʻq. Oybek, „Nur qidirib“ .

Antonimlari

ҚЎЗҒАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qoʻzgʻamoq
1 возобновляться, повторяться; kasalim qoʻzgʻadi моя болезнь дала рецидив;
2 вызвать, возбуждать, породить; ◆ ishtaha qoʻzgʻamoq возбуждать аппетит; ◆ gʻazabini qoʻzgʻamoq вызвать гнев;
3 перен. растравлять, бередить; Mening dardim qoʻzgʻay berma, Oqqizjon («Равшан») Не растравляй моего горя, Аккызджан;
4 перен. ставить, поднимать, возбуждать; ◆ masala qoʻzgʻamoq поднять вопрос; ◆ gap qoʻzgʻamoq завести речь, начать разговор (о чем-л.); ◆ 

• yotgan ilonning boshini qoʻzgʻamoq см. ilon.