qosh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qosh

Etimologiyasi

QOSH 'koʻz qovogʻi tepasidagi tuklar majmuasi . Kumushning q o sh l a r i chimirildi (Abdulla Qodiriy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli qash tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 166; DS, 431); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: qash > qâsh.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qovoq tepasidagi yoysimon tukli qatlam. ◆ Quyuq qosh. Payvasta qosh. Qosh(ni) boʻyamoq. Qosh(ni) termoq. Qosh(ni) chimirmoq. Qosh(ni) qoqmoq. yat Samandarov bir qoshi past va bir qoshi baland boʻlib, oʻchib qolgan maxorkasini chiroqdan tutatib oldi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ -Hoy-hoy, — kotib tutash qoshlarini uchirib qoʻyib, Akbarga koʻz qisdi. A. Obidjon, „Akang qaragʻay Gulmat.“

Qosh koʻyaman deb koʻz chiqarmoq Yaxshi, foydali ish qilish uchun urinib, yomon, xato ish qilib qoʻymoq, tuzataman deb buz-moq. U ◆ Nazokatning oldiga kirish uchun shuncha xezlanardi-yu, birok, qizishib turgan bir paytda yana qosh qoʻyaman deb koʻz chiqarib qoʻ-yishdan hayiqardi. J. Abdullaxonov, „Yoʻl“ .

2 Baʼzi narsalarning old qismi, turtib chiqqan joyi. ◆ Ayvonning qoshi. sht Xiz-matkorlar qoʻltigʻimdan koʻtarib, otga min-gashtirmoqchi boʻlganlarida, oyogʻim uzangidan toyib, burnim egarning qoshiga tegib ketdi. Gʻ. Gʻulom, „Tirilgan murda“ .

3 Uzuk, isirgʻa kabi buyumlarga oʻyib so-lingan yoysimon gul — bezak. ◆ Kanizlarning qoʻllarida qoshlari brilliant oltin bilagu-zuyushr, boʻyishgarida zebigardonlar. J. Sharipov, „Xorazm“ .

4 (3-sh. egalik va makon kelishiklari shayushda — qoshiga, qoshida, qoshidan) koʻm. vazifasida. Makon munosabatlarini bildiradi. ◆ Hech kim rahm ashshmas qoshsh yoshimga, Shakar aka, kelgin mening qoshimga. "Shirin bilan Shakar" . ◆ Qoshimdan noz-istigʻno bilan ketding, yomon boʻldi, Qoshimga noz-istigʻno bilan kel-sang, yomon boʻlmas. J. Kamol . ◆ Uch qizim bor, bir oʻgʻlim bor qoshimda, Baxtu davlat keldi yetmish yoshimda. Habibiy .

Qosh qoraydi Kech kirdi, oqshom qoron-gʻisi tusha boshladi. ◆ Qosh qorayib, odam odam-ni tanimaydigan boʻlib qoldi. Oydin, „Chaqa-loqqa chakmoncha“ . ◆ Hirot aholisi qosh qora-yishi bilan koʻcha eshiklarini ichidan zan-jirlab olar edyushr. M. Osim, „Zulmat ichra nur“ .

Antonimlari

ҚОШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qosh
1 бровь; брови; ◆ payvasta (или egar) qosh сросшиеся брови; ◆ qalam qosh 1) красивые тонкие брови; 2) обладательница красивых тонких бровей; ◆ qosh chimirmoq хмурить (сдвигать) брови; ◆ qosh qoʻymoq наводить брови; ◆ qosh qoʻyaman deb, koʻz chiqarmoq (букв. желая навести брови, выбить глаз) оказать медвежью услугу;
2 выступающая часть, край (чего-л.); ◆ ayvonning qoshi край (краешек) террасы; ◆ egarning qoshi лука седла, седельная лука;
3 в роли служебного имени: ◆ qoshiga к, ко; ◆ qoshimga ко мне; ◆ qoshingga к тебе; ◆ bir masalani hal qilish uchun qoshingizga kelgan edim я пришёл к вам для разрешения одного вопроса; ◆ qoshida у, при, возле, около, перед; ◆ mening qoshimda при мне, передо мной; ◆ qoshingizda возле вас, перед вами; при вас; ◆ Ministrlar Soveti qoshidagi boshqarma Управление при Совете министров; ◆ 

• dehqon boʻlsang - qoshida boʻl, sipoh boʻlsang - boshida boʻl см. ◆ sipoq 2; qosh qoraydi наступили сумерки; ◆ qosh qorayib qolganda когда наступили сумерки, когда уже стемнело.