sachramoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sach-ra-moq

Etimologiyasi

SACHRA- ' parchalanib otil-', ' tomchilab sochil-' (suyuq narsa haqida). Terak boʻyi balanddan .. tushayotgan suv xarsang toshlarga urilib sachraydi (Sunnatilla Anorboyev). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda 'tarqatib tashla—' maʼnosini anglatuvchi sach— feʼlining (ПДП, 418; Devon, II, 11; DS, 479) 'oʻzlik' maʼnosini ifodalovchi -(ï)r qoʻshimchasi bilan hosil qilin-gan shaklidan kuchaytirish ('takror') maʼnosini ifodalovchi —a qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ДС, 479); keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan (Devon, II, 383); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: (sach— + ïr = sachïr-) + a = sachïra- > sachra— > sächrä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Parchalanib otilmoq; sochilmoq. Balchiqqa kesak otma, yuzingga sachraydi. Maqol. m ◆ Mashina oʻtganda, loy, suv sachrayverib, devorlar shaltoq boʻlib ketgan. E. Usmonov, „Yolqin“ . ◆ Opiarning taqasi tosh yoʻlga urilganidan, goho uchqushtr sachrardi. "Sharq yulduzi" . ◆ Oy chiqdi. Serbulut osmon xuddi siyoh sachragan zangori koʻylakka oʻxshar-di. S. Ahmad, „Ufq“ .

2 Irgʻimoq, sakramoq. ◆ Toʻgʻonbek toqati toq boʻlib, sachrab oʻrnidan turdi. Oybek, „Navoiy“ .

3 Boshi yoki gavdasini keskin hara-katlantirmoq. ◆ Otabek sachrab, Kumushga yuz oʻgirdi: -Buoʻrtaga Zaynabni keltirib nima-ga tiqasiz endi?A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Gavhar, elektr toki tekkanday sachrab, uning quchogʻidan chiqdi. P. Qodirov, „Uch ildiz“ .

4 koʻchma Qattiq-qattiq gapirmoq, toʻsatdan oʻshqirib, gʻazab bilan tanbeh bermoq. ◆ Uning [onasining] sachraydigan, bolalariga baqiradigan odati yoʻq edi. M. Ismoiliy, „Odamiylik qissasi“ .

Antonimlari

САЧРАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sachramoq
1 разбрызгиваться; лететь, отлетать брызгами; yuzimga suv sachradi водой мне обрызгало лицо; bolta zarbidan atrofga payrahalar sachradi от ударов топора разлетались щепки; balchiqqa kesak otma, yuzingga sachraydi погов. не бросай камень в грязь, не то брызнет тебе в лицо;
2 совершать действие резко, быстро; oʻrnidan sachrab turmoq вскочить с места; соскочить с места; Ikkisi ham sachrab qutidorga qaradilar (А. Ќодирий, «Ўтган кунлар») Обе они быстро взглянули на кутидара (сборщика налогов); ◆ 

• qirq gaz nari sachramoq (букв. отпрыгнуть на сорок аршин) бежать, как чёрт от ладана; koʻzlaridan olov sachrab ketdi 1) его глаза сверкнули огнем; 2) у него искры из глаз посыпались.