sargʻaymoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sar-gʻay-moq

Etimologiyasi

SARGʻAY — 'sariq tus ol—'. Eshik salgina ochi— lib, xolaning s a r gʻ a y g a n ozgʻin yuzi koʻrindi (Sh.Toshmatov). Bu feʼl oʻzbek tilida säriq sifatidan -(ä)y qoʻshimchasi bilan yasalgan; qoʻshimcha qoʻshilganidan keyin ikki unli oraligʻidagi q undoshi gʻ undoshiga al— mashgan, ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilin-may qoʻygan: säriq + äy > särigʻay— > särgʻay—. Qadimgi turkiy tilda bunday feʼl sarïgʻ sifatidan -(a)r qoʻshimchasi bilan yasalgan, bu yerda qam ikkinchi boʻgʻin-dagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan: sarïgʻ + ar > sargʻar— (Devon, II, 218; DS, 488).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Sariq tus olmoq. ◆ Kuz tushdi, barglar sargʻaydi. Oʻrik oltinday sargʻayib pishibdi. yat Issiq jon deydilar, jon boʻlsa boʻlar, Payt kelsa, chechak ham sargʻayar, soʻlar. A. Oripov, „Yillar armoni“ .

2 koʻchma Zoriqib, toliqib kutmoq, max-tal, intiq boʻlmoq. ◆ Idorama-idora bir imzo uchun sargʻayib, haftalab umrim zoye ketgan vaqtlar boʻldi. X. Sultonov, „Onamning yurti“ . ◆ Ayrilding toʻrangdan, sochingni yoyib Yigʻlay ber, buvishim, endi sargʻayib. "Alpomish" .

3 koʻchma Qattiq yalinmoq, iltijo qil-moq; iztirob chekmoq. ◆ Momo, sizga soʻz soʻz-ladik mungʻayib, Arz aytamiz endi sizga sargʻayib. "Rustam" .

Antonimlari

САРҒАЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sargʻaymoq
1 желтеть; gullar sargʻayib soʻldi цветы пожелтели и увяли; kasallikdan uning yuzi sargʻaydi его лицо от болезни пожелтело;
2 перен. томиться в ожидании;
3 разг. быть вынужденным унижаться, просить (что-л. у кого-л.); arzimagan pul uchun kimga sargʻayaman у кого я буду просить эти гроши (и унижаться).