sirdosh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sir-dosh

Etimologiyasi

SIRDOSH Bu sifat ПРСda [serr-dash] shaklida (280), ТжРСda sirdosht shaklida (359) keltirilgan; forscha shaklda 'maxfiy tutilgan ish, fikr' maʼnosini anglatadigan arabcha sirr oti asliga koʻra rr harflari bilan yozilgan, tojikcha shaklda bitga r harfi yozilgan; forscha shakldagi ye (e) tovushi tojikcha shaklda i tovushi bilan berilgan. Bu sifat tarkibidagi dosh qismi 'ogʻa-ini' maʼnosini anglatadigan dadash (dodash) otining qisqargan shakliga teng (ПРС,206: dadash; 207: dash skr. ot dadash); tojikcha shakldagi dosht qismi 'saqla-' maʼnosini anglatadigan doshtan feʼlining dosht oʻtgan zamon asosiga teng. Sirdosh sifati 'maxfiy ish, fikrlarni ham saklay oladigan yaqin kishi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 55). Shunga koʻra bu sifat oʻzbek tiliga tojik tilidan dosht qismi oxiridagi t tovushini tashlab olingan deyish toʻgʻri.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Bir-biriga sirini isho-nib aytuvchi, hamdard kishilar (bir-biriga nisbatan). ◆ Yomon bilan yoʻldosh boʻlma, Nodon bilan sirdosh boʻlma. Maqol . m ◆ Ular bir-birlariga sirdosh, hamfikr, mehribon boʻlib ulgʻaydilar. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Ilgarilari oʻt bilan suvdek boʻlgan kundoshlar endi sirdosh boʻlib, chekka-chekkada pichirlashadigan boʻldilar. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .

2 koʻchma Barcha sir-asrori, tarixining guvohi; asrdosh. ◆ Baxmal sohilingga koʻz tikib qoldim, Asrlar sirdoshi, ey ulugʻ daryo. Gʻayratiy . ◆ Daryo — sahroning azaliy sirdoshi. Uham qum rangida toʻlgʻanadi, u ham sahrodek cheksiz va qadimiy. A. Muxtor, „Boʻronlarda bordek halovot“ .

Antonimlari

СИРДОШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sirdosh
1 доверенное лицо, лицо; которому поверяются тайны и которое пользуется доверием; ◆ yomon bilan yoʻldosh boʻlma, nodon bilan sirdosh boʻlma погов. не будь попутчиком плохому человеку, не поверяй тайн глупцу;
2 закадычный друг; наперсник;
3 перен. единомышленник.