tanimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ta-ni-moq

Etimologiyasi

TANI- tanish ekanini angla—', ' biror belgisi— ga.koʻra ajrat-'. Nurinisoni yahindan tanigan-l a r u bilan har vaht juda ehtiyot boʻlib muomala hilar edilar (Oybek). Qadimgi turkiy tilda qam shun — day maʼnoni anglatgan bu feʼl asli tanï- tarzida talaffuz qilingan (ДС, 531); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: tanï- > täni-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tanish boʻlmoq, bilmoq. ◆ Men uni ikki yildan beri taniyman. Bu yer-da u hech kimni tanimaydi. yaya Adolatni ta-niganlar unga hayron boʻlib, baqrayib qarab qolar, baʼzi birovlar yuzini oʻgirar.. edi. S. Zunnunova, „Gulxan“ . Nurinisoni yaqindan ta-niganlar u bilan har vaqt juda ehtiyot boʻlib muomsia qilar edilar. Oybek, Tanlangan asarlar.

2 Oʻziga tegishli yoki tanish kimsani, narsani koʻrinishidan yoki boshqa biror belgisidan bilmoq, ajratmoq. ◆ Ovozidan ta-nimoq. Koʻzidan tanimoq. m ◆ Darvozabon bek-ni tanib, qoʻl qovushtirdi. A. Qodiriy, „Oʻt-gan kunlar“ . ◆ Eshelonning keyingi toʻxtashida vagon tirqishidan qarab turgan Isroil Azimov bu stansiyani tanib, "Penza" dedi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ Loy va tuproqqa qo-rishgan jangchilarni tanimoq qiyin edi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Hay, u qizni oʻzing koʻrsang taniysanmi ? S. Siyoyev, „Avaz“ .

3 Farqiga boradigan, yaxshi-yomonni aj-ratadigan boʻlmoq, ajrata bilmoq. ◆ Oting borida yoʻl tani, Aqling borida el tani. Ma-qol . ◆ shsh Sen azaldan odam taniysan. Koʻng-lingga bir narsa kelmasin-u, ogʻayni, Sho-abdufattoh Xoʻjayev — oʻgʻil bola yigit. A. Qahhor, Ogʻaynilar. ◆ Gilam taniydigan odam ikki mingga indamasdan oladi. A. Qahhor, „Asarlar“ . ◆ Joʻra boshqa otlarga bir zum koʻz tashlab: -Agar ot tanisang, risoladagi saman — shu, — dedi. Oybek, Tanlangan asarlar.

4 Haq-huquqi, obroʻyi, mavqei va sh. k. bilan hisoblashib muomala qilmoq, tan ol-moq. ◆ Biz Musulmonqulni tanimaymiz! Bizning boshligʻimiz Xudoyorxondir! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Odamni tanimaslik (yoki tanimay qoʻymoq) Juda magʻrurlikka berilib (havolanib), hech kimni mensimaslik, pisand qilmay qoʻy-moq. ◆ Shunday qilib, kunni oʻtkazaverdi. Bu-rungiday odam tanimaydigan boʻlib ketdi. "Baxrom va Gulandom" . ◆ Ravshan Musayev sov-xozning 4-boʻlimiga boshqaruvchi boʻldi-yu, un-cha-muncha odamni tanimay qoʻydi. "Mushtum" . Oq-qorani tanigan Yaxshi-yomonni koʻrgan, koʻp narsani, dunyoning bordi-keldisini bilgan. ◆ Siz oq-qorani tanigan odamsiz, Ab-dishukur. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Xat tanimoq Oʻqish-yozishni bilmoq, savodli boʻlmoq. ◆ Ana, sizning mehribon Oyimxon opan-giz. Rayonga borib, uch oy oʻqib keldi. Ha, sal-pal xat taniydigan boʻpti. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . Esini (yoki akdini) tanimoq Esi kirib, ulgʻayib, ongli ravishda ish qila-digan va koʻrgan-kechirganlarini eslay ola-digan boʻlmoq. ◆ Biz, raisimiz aytmoqchi, endi esini tanigan boladaymiz: koʻp narsaga qiziqamiz, koʻp narsani bilgimiz keladi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Mirpoʻlat Temirovich gapning poʻstkallasini aytdilar, esimni taniganimdan beri bu — ikkinchi marta etik kiyishim. S. Mahkamov, „Shogird“ . Haqini tanimoq Oʻz haq-xuquqini bilmoq, haq-huquqini oʻz qoʻligʻa olmoq. ◆ Davlatyor taʼriflagandek, "haqini tanimagan" bu bechora \Xudoyqul\ shu ravishda hayot kechirar edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Antonimlari

ТАНИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tanimoq
1 знать, быть знакомым; men uni ikki yildan beri taniyman уже два года, как я его знаю (как я знаком с ним); bu yerda men tanigan odamlar koʻp здесь много людей, которых я знаю; tanimasni siylamas погов. кого не знают, того не уважают; ◆ xat tanimoq уметь читать и писать, быть грамотным; oting borida yoʻl tani, esing borida el tani посл. пока у тебя есть лошадь, знакомься с дорогой, пока ты в уме, знакомься с людьми; aqlini (или esini) taniganidan beri (или buyon, boshlab) с тех пор, как он себя помнит; Esini taniganidan buyon xasta boʻlmagan (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») С тех пор, как он помнит себя, он ни разу не болел;
2 узнавать, признавать; men oʻz otimni yolidan tanib oldim я узнал свою лошадь по (её) гриве;
3 признавать; считаться; ◆ yangi davlatni tanimoq признать новое государство; * oq-qorani tanigan 1) грамотный; 2) бывалый, видавший виды.