tugal
[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
tu-gal
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
TUGAL ' oxiriga yetkazilgan', ' chala yeri yoʻq', ' toʻ-liq'. Bu hoʻlyozmani t u g a l asar deb boʻlmaydi.
Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglattan bu soʻz asli ' oxiriga yet—' maʼnosini anglatgan toʻkä— feʼlidan (ПДП, 435; DS, 595) —l qoʻshimchasi bilan yasalgan (ПДП, 435; DS, 595); keyinroq ikki unli ora — ligʻidagi k undoshi g undoshiga almashgan (Devon, II, 259); oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi ioʻqolgan: tükä— + l = toʻkäl > tügäl > tugäl.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Bitgan, chala yeri yoʻq, oxiri-ga, poyoniga yetkazilgan. ◆ Tuga/i ish. Tugal asar. m ◆ Endi bilishimcha, biz oʻsha davrlarda oʻy-nagan narsalarimiz hali tugal boʻlmagan, ancha gʻoʻr asarlar edi. H. Nosirova, «Men oʻzbek qiziman» . ◆ Elmurod birinchi kuni besh vaqt namozni tugal oʻqidi. Ikkinchi kuni uchtasi-ni oʻqib, ikkitasini qazo qildi. P. Tursun, «Oʻqituvchi» . ◆ Ona, tugal yozishdan qalamim ojiz. Gʻayratiy .
2 Toʻla-toʻkis, bekam-koʻst; toʻliq, but. ◆ Tugal fikr. Tugal jumla. yash Ikki pud bugʻ-doy bilan besh pud sholi berib qutulmoqchi boʻlibdi. Janish boʻlsa, tugal berasan, deb turib olibdi. H. Shame, «Dushman» . ◆ Domlangiz-ni shundoq katta professor qilib, obroʻ, uy-joylarimiz tugal boʻlganda, shularni tashlab ketib qolamanmi, deb qoʻrqaman. Mir-muhsin, «Umid» .
- Toʻrt koʻz tugal Hamma jam holda, bir-galikda. [ ◆ Choʻpon:] Qoʻy, mol ketsa ketsin, bosh sogʻ boʻlsa, toparmiz. Qoʻy, toʻrt koʻz tugal yoʻl olganimiz ancha gʻanimatdir. Hamza,
- Maysaraning ishi. ◆ Vaqti bilan toʻrt kuz tugal boʻlamiz. Shuhrat, «Jannat qidirgan-lar» .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ТУГАЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari[tahrirlash]
Ruscha ru
tugal
1 законченный, завершенный; ◆ tugal asar законченное произведение; ◆ tugal fikr anglatadigan parcha отрывок, имеющий законченную мысль; ◆ tugal jumla законченная фраза;
2 окончательный, полный; // полностью; целиком, сполна; весь, всё; ◆ tugal gʻalaba полная победа; ◆ ish haqimni tugal oldim я получил зарплату сполна; ◆
- toʻrt koʻz tugal bilan см. tugallik.