yarashmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ya-rash-moq

Etimologiyasi

YARASH- I 'maʼlum darajada monand kel-’, ’muvo-fiq boʻl-’. Bu libos sizga juda ham yarashibdi (Uygʻun). Bu feʼl qadimgi turkiy tilda yara- feʼlining ’yoq-’, ’mos kel-’ maʼnosidan (ЭСТЯ, IV, 137; Devon, III, 95; DS, 239) ’biroz’ maʼnosini ifodalovchi -sh qoʻshim-chasi bilan hosil qilingan (ПДП, 385); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: yara- + sh = yarash- > yäräsh- I.

YARASH- II ’oʻzaro urush-janjalni toʻxtat-’. Soli singillari bilan ya r a sh d i. Oʻrtada uzilib holgan aloha tiklandi (Halima Nosirova). Bu feʼl qadimgi turkiy tilda yara- feʼlining ’yoq-’, ’kelish-’ maʼno — sidan (ЭСТЯ, IV, 137) -sh birgalik qoʻshimchasi bilan ho-sil qilingan (ЭСТЯ, IV, 138; Devon, III, 78; DS, 240); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: yara-+ sh = yarash- > yäräsh- II.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I Oʻzaro urish-janjalni toʻxtatmoq, urushiqsiz holatga oʻtmoq. [ ◆ Kumush:} Men hali urushigʻlik holdaman, yarash-ganim yoʻq! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Unaqa olifta boʻlsa, kelmasin edi! Yarashgani kel-ganmi? Uy koʻrgani kelganmi? A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Soli singillari bilan yarashdi. Oʻrtada uzilib qolgan aloqa tiklandi. H. Nosirova, „Men oʻzbek qiziman“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ya-rash-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II 1 Koʻrinish, qad-qomat va sh.k. jihatdan chiroyini ochadigan boʻ-lib turmoq; yoqimlilik, koʻrkamlik baxsh etmoq. ◆ Bu libos sizga juda ham yarashibdi. m ◆ ..Oppoq soqoli xush qomatiga juda yarash-gan, yarashgangina emas, balki unga allaqan-day salobat baxsh etib turardi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Unga harbiy kiyim juda ham yarashgan va butunlay oʻzgartirib yuborgan edi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ Gul ham yarashganga yarashar ekan. Sizga yarashmabdi. Uygʻun, „Hayot qoʻshigʻi“ .

2 Munosib tushmoq (kishining ish-harakat, qiliq-qilmishlari haqida). ◆ Ba-xillik iqtidorsiz odamlarga yarashadi.. S. Siyoyev, „Avaz“ . ◆ ..oʻzini koʻrgan kishining koʻzi quvnaydi, shoʻxligi, qoʻying-chi, barcha qiliq-lari oʻziga yarashadi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Gʻulom-jon sevgi vasvasasiga uchganini, shaʼniga yarashmagan qiliq qilganini endi angladi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

Antonimlari

ЯРАШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

yarashmoq

Tillar

• Ozarbayjoncha: barışmaq
• Baskcha: bakea egin
• Forscha: صلح
• Turkcha: barışmak
• Yorubacha: ṣe alafia

Ruscha _ru

yarashmoq I
мириться, примириться; заключать перемирие.

yarashmoq II
подходить, быть к лицу, идти, гармонировать; соответствовать; bu kostyum senga juda yarashadi этот костюм тебе очень идёт; menga qora (kiyim) yarashmaydi чёрное не идёт мне; yarashmagan qiliq недостойный, неподобающий поступок; bunday deyish senga yarashmaydi тебе не к лицу так говорить.