yel

Turkcha (tr)

yel

shamol, yel

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yel

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ayn. shamol. ◆ Togʻdan sovuqqina yel esardi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Tun ayoz, izgʻiriq yel toʻrt tarafga yugurib, jon achitmoqchi boʻlar edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Alijon Toshkentga yeldek yetib keldi. Mirmuhsin, „Chiniqish“ . ◆ Boʻtaboy epchillik bilan egarsiz otga mindi-da, bir-ikki achchiq qamchi bosdi: ot jon-jahdi bilan pastga qarab yeldek uchib ketdi. S. Ahmad, „Hukm“ .

2 Biror narsa ichiga damlangan havo; dam. ◆ Ballonning yeli chiqib ketibdi. ◆ Otabek oʻn besh daqiqalardan soʻng, ichiga yel qamalgan pufakdek, "uff" etib yuborgach, oʻrnidan turdi. A.Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

3 Ichakda hosil boʻladigan havo, gaz. ◆ Qabziyat ortdida, qabziyat.. Shu vaqt bir yel yurishsa, koʻzim ochilarmidi. A. Qodiriy, „Obid ketmon“ .

4 Yelga uchmoq, bekor ketmoq, foydasiz boʻlmoq. ◆ Nihoyat, kutilgan kun keldi. Butun vujudi bilan qilingan gʻayrat, harakat yelga uchmadi. N. Orifjonov, „Halovat“ .

5 Yelga uchirmoq (yoki sovurmoq), Bekor ketkazmoq, yoʻq qilmoq. ◆ Gaplarimni yelga uchirib nima qilaman, derdim. H. Tursunqulov, „Hayotim qissasi“ . ◆ Ishni barbod qilgan, davlatning minglab soʻmlarini yelga sovurgan.. S. Karomatov, „Eʼtiqod“ .

6 Ogʻzining yeli "Bir ogʻiz soʻzi, gapi bilan boʻladi, bitadi" maʼnosini bildiradi. ◆ Bitta aeroplan nima degan gap? Oxunboboyevday odam uchun ogʻzining yeli. H. Gʻulom, „Toshkentliklar“ . ◆ Valixonlarga nikoh choʻtmi.. ogʻzining yeliga toʻy, ogʻzining yeliga motam. Toshmatov, „Erk qushi“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yel

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II Kishi organizmidan biror qis-mining chirishi, buzilishidan iborat ogʻir kasallik. ◆ Uning burnini yel yedi.

Yel yesin (yoki yegur). Yel kasalligiga nis-batli qargʻishni bidiradi. ◆ Turishini qara.. turqingni yel yesin! Mirmuhsin, „Umid“ . ◆ Hozir borib, u beburdning dodini berib qoʻyay. Voy tusingni yel yegur. S. Ahmad, „Ufq“ .

Antonimlari

ЕЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yel I
1 ветер; ◆ Shuncha shikoyatlarimiz yelga uchdi (Ойбек, «Навоий») Сколько наших жалоб улетело на ветер!; ◆ yelga uchirmoq бросать на ветер; ◆ yelday uchib bormoq мчаться, нестись во весь опор;
2 ветры, газы (в кишечнике); ◆ 

• yel oʻpmagan не тронутый, девственный; ◆ yel quvmoq лететь быстрее ветра, мчаться вихрем; ◆ ogʻzining yeli bilan молвив только словечко, легко, без труда; ◆ poʻkonidan yel oʻtmagan не испытавший ещё никаких трудностей, не гнувший спину.
  

yel II
водяной рак, нома (болезнь); aftingni (или basharangni) ◆ yel yesin! бран. (букв. пусть тебе изъест лицо водяной рак!) чёрт бы тебя побрал!