Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yol-gʻon

Aytilishi

Etimologiyasi

YOLGʻON ’haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan’, ’chin boʻl-magan’. Qaysi noinsof topib keldi sizga bu yo l gʻ o n gapni? (Mirzakalon Ismoiliy). Bu sifat qadimgi turkiy tildagi ’aldam-qaldam gaplar’ maʼnosini ang-latgan yal otidan (ЭСТЯ, IV, 92) -gʻa qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga -n qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; oʻzbek tilida a unlilari â unlilariga almashgan: (yal + gʻa = yalgʻa-) + n = yalgʻan > yâlgʻân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

sft. Haqiqatga zid, notoʻgʻri; haqiqatda boʻlmagan. ◆ Yolgʻon soʻz. Yolgʻon xabar. yat [Otabek\ Ilgari.. oʻzining yolgʻon javob-laridan juda xavotirlanar edi. Abdulla Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ — Qaysi noinsof topib keldi sizga bu yolgʻon gapni? — dedi Alim buva xunob boʻlib. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .
sft. Haqiqiy emas, soxta, yasama; yolgʻondakam. ◆ Yolgʻon yigʻi. Yolgʻon kulgi.
ot Haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan, notoʻgʻri gap, narsa; uydirma. ◆ Shirin yolgʻondan achchiq haqiqat yaxshi. Maqol . Yov makrini yol-gʻon yashirar. Maqol. m ◆ Hayot haqiqatini kuy-lasang, xalq uchun yozsang, tayoq yeysan; yolgʻonni yozsang, boshingni silaydilar. Oybek, „Nur qidirib“ . Yolyunni sal kishi ishonadigan qilib gapirish kerak, Safar\ A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.

Yolʻon arafa (qarang arafa).
Yolgʻon barg. Urugʻdan unib chiqqan dastlabki qoʻsh barg. ◆ Gʻoʻza yolgʻon barg chiqarishi bilan darhol yagana finishi shart. N. Safarov, „Hayot maktabi“ .
Yolgʻon tong. Tongotardan ancha oldin, tong yorishgandek tuyiladigan payt; subhi kozib. ◆ Tong boʻzarib yorishdi. Yolgʻon tongda adashib yoʻlga chiqqan bulutlar taraldi. Shuxrat, „Shinelli yillar“ .
Yolgʻonni suv qilib ichmoq. Koʻp yolgʻon gapirmoq. ◆ — Yolgʻonniyam suv qilib ichasan-da, Shermatxoʻja! — dedi birov. S. Siyoyev, „Yorugʻ-lik“ .
Gʻirt yolgʻon. Butunlay notoʻgʻri. ◆ Lekin Hoshimovning, shu boʻri bolasiga mahliyo boʻlib, Akrom yaxshi oʻqiy olmay, oltinchi sinfdan qolib ketdi, degani gʻirt yolgʻon. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qovunlar mamlakati“ .

Sinonimlari

Oʻtirik

Antonimlari

ЁЛҒОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yolgʻon
неправда, ложь, враньё; // ложный; притворный; ◆ yolgʻon xabar ложная весть; ◆ yolgʻon guvoh лжесвидетель, подставной свидетель; ◆ yolgʻondan ложно, лживо; притворно; ◆ yolgʻon aytmoq (или gapirmoq) говорить неправду, врать, лгать; ◆ yolgʻonga chiqarmoq объявлять ложью, опровергать; ◆ yolgʻon koʻrinmoq казаться неправдой, ложью.