yulmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yul-moq

Etimologiyasi

YUL- 'siltov bilan tortib, uzib, sugʻurib ol-’. Ota .. semiz, boʻyab hoʻyganday hizil oʻtni yu l i b o l d i (Sunnatilla Anorboyev). Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglatgan bu koʻp maʼnoli feʼl yul- (ДС, 277) va yül- (Devon, III, 99: yülidi) tarzida talaffuz qilingan, qozirgi oʻzbek tiliga yul- talaf — fuz shakli yetib kelgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Siltov bilan tortib uzib yoki sugʻurib olmoq. ◆ Sochini yulmoq. Tovuq pashlarini yulmoq. Ortiqcha gʻoʻzalarni yulib taillamok,. m ◆ Ota.. semiz, boʻyab qoʻyganday qizil oʻtni yulib oldi. S. Anorboyev, Oqsoy. ◆ Oʻz yonida gʻumay yulayotgan Adolatning qoʻli qiyilib qonaganini koʻrgan Begimxon xaxo-lab kulib yubordi. I. Rahim, Chin muhabbat. ◆ Uka — jigar, tosh otay desa, jigarchilik, otmay desa, xon turipti; nihoyat, toʻnidan uvada yulib otibdi. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari.

2 Tirnab jarohatlamoq, timdalamoq. ◆ Bi-rovning betini yulmoq. sht -U-u harakat qildim, tepdim, urdim, yuldim, tirnadim — boʻlmadi, — dedi Hoji xola. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o. ◆ Sochin yoyib, betin yulib, yoʻl-ga kirdi chaqqon boʻlib. "Murodxon".

3 koʻchma Biror shaxs yoki xalq mulkidan oʻmarmoq, yulqib olmoq. ◆ Yulgʻich yulib toʻy-maydi. Maqol. ■■ ◆ [Boy.] Nontepkilik qil-ma! Shu soqolim bilan yolgʻon gapiramanmi? Yulsam, senday gadodan yulamanmi? Hamza, Boy ila xizmatchi. ◆ Amaldorlar esa turli yoʻllar bilan kambagʻal xalqning bor-budini yulib olar edshshr. "OʻTA".

4 koʻchma Ajratib olmoq. ◆ Afsuski, fakt va dalillar, koʻpincha, umumiy kontekstdan yulib olib tahlil qilinadi. Gʻ. Salomov, Tarjima nazariyasiga kirish. ◆ Huri oʻz xayo-lidan oʻzi choʻchib, boshini yostiqdan yulib oldi. N. Fozilov, Diydor.

5 koʻchma Biror narsa hisobidan chegirib qolmoq; tejamoq. ◆ Agar sizlar mana ilu yoʻl bilan butun bir mavsumda oʻn mehnat kuni-ni pilladan yulib, paxtaga bergani yordam qilsalaring ham harna. A. Qahhor, Kampir-lar sim qoqdi.

Gapini ogʻzidan yulmoq Kimsani gapidan toʻxtatmoq. ◆ Odamning gapini ogʻzidan yulib olmang, kishi gapini aytib boʻlguncha sabr qiling. N. Safarov, Olovli izlar.

Antonimlari

ЮЛМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yulmoq
1 выщипывать, выдёргивать; рвать; ◆ gʻozni patlarini yulmoq ощипать гуся; ◆ oʻz sochini yulmoq рвать на себе волосы;
2 царапать; ◆ betni yulmoq царапать лицо (кому-л.);
3 перен. вырывать, выхватывать (что-л. у кого-л.); u qoʻlidan kitobni yulib oldi он выхватил книгу из моих рух;
4 перен. неодобр. выуживать, выманивать; выжимать, выдирать; u bir nimani yulib ketish payida yurgan koʻrinadi; он видимо ходит (здесь), чтобы урвать что-нибудь;
5 сэкономить за счёт чего-л. (например, передать из одной статьи бюджета в другую); урвать (прибавив в одном месте убавив в другом).