yupun

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yu-pun

Etimologiyasi

YUPUN ’tanani sovuqdan saqlamaydigan’, yongil-yelpi’ (kiyim qaqida). [Kamolning] sohol-moʻylovi oʻs— gan, kiyim—boshi yupungina (Hakim Nazir). Bu sifat qadimgi turkiy tildagi ’yon koʻlamini ingichka qilib yoy-’ maʼnosini anglatgan yub- feʼlidan (ЭСТЯ, IV, 242) —(u)n qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlsa kerak; keyinchalik b undoshi p undoshiga almashgan: yub- + un = yubun > yupun.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Tanani yaxshi isitmaydigan, yupqa, yengil-yelpi (kiyim qaqida). ◆ Yupun chopon. tsh Qish sovuq va loygarchilik keldi. Mening ustim yupun, kavushimning bir jagʻi yirtilgan edi. M. Muhammadjonov, Turmush urinishlari. Kamolning

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Soqol-moʻylovi oʻsgan, kiyim-boshi yupungina. H. Nazir, Koʻk-terak shabadasi. ◆ Yoʻqchilikdan boʻlsa kerak, har qalay, Doʻst yoshigida yupun kiyinardi.. M. Joʻra, „Iztirob“ .

2 Ust-boshi xarob, kambagʻal; qashshoq. ◆ Kir, yupun odamlar hansirab, kalovlanib, bukilib borishardi. Oybek, Quyosh qoraymas. ◆ Mehnat ahli yupun, yalangʻoch, Chapatiga boʻl-dilar muhtoj. Gʻayratiy.

3 koʻchma Qiyinchilikda qolgan; nochor, xarob. ◆ Bolalik, gʻarib va yupun kunlardan beri doʻst boʻlgan Oxunboboyevning ishonchiga loyiq ish qiloldimmi, keksayganimda beob-roʻ, sharmanda boʻlib qolamanmi?! S. Ahmad, Qadrdon dalalar. ◆ Xarob, yupun, talangan qiiyuqning iztirobbaxsh manzarasi goʻyo Pol-vonning koʻksiga oʻz dardini qoʻyardi. Oybek, Kuyosh qoraymas.

Antonimlari

ЮПУН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yupun
1 лёгкий, тонкий, нетёплый (об одежде, одеяле и т. п.); // легко; ◆ yupun kiyingan легко одетый;
2 бедный, убогий, неимущий; // бедно, убого; ◆ ular juda yupun edilar они были очень бедны; ◆ egni yupun odam убого одетый человек;
3 перен. разрушенный, разорённый; ◆ yupun oʻlka разорённый край.