zavol
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]za-vol
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]arab. – kunbotar payt; yoʻq boʻlish, halokat;
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 esk. Kunning ikkinchi yarmi, kun oqqan payt bilan kun botar payt oraligʻi. ◆ Shom boʻldi, zavol boʻldi, yigitga uvol boʻldi. "Oq olma", „qizil olma.“
2 koʻchma Yoʻq boʻlish, mahv boʻlish, oʻlim. ◆ Rostga zavol yoʻq. Maqol. ◆ Kamolingni koʻray, zavolingni koʻrmay. T. Sulaymon, „Intizor.“ ◆ Manmanlikka zavol yetar, Kam boʻlgan kamolga yetar. "Zulfizar bilan Avazxon". ◆ Behunar, ilmsiz xalqni istiqbolda zavol kutajak. S. Siyoyev, „Avaz.“
3 koʻchma Ofat, kushanda. ◆ Koʻk qurt! Yomon ofat. Gʻoʻzaning zavoli. Tezda tuxum-puxumini quritish kerak. R. Azizxoʻjayev, „Yashil chayla.“ ◆ Asabiy holat, hozir aytganimday, inson umrining zavolidir. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qovunlar mamlakati.“ ◆ Suv tanqisligi hosilning zavolidir. N. Safarov, „Olovli izlar.“
- Zavol boʻlmoq Biror kimsaning yoʻq (halok) boʻlishiga sabab boʻlmoq. ◆ Lekin Xosiyat opa va qizingizning baxtiga zavol boʻlishni istamadim. M. Xayrullayev, „Koʻngil.“ ◆ — Gulday umrimizga zavol boʻlgan kishi siz emasmisiz? — dedi Rohat Temirga. B. Rahmonov, „Yurak sirlari.“
- Zavol topmoq (yoki koʻrmoq) Yoʻq boʻlmoq, oʻlmoq; halokatga yuz tutmoq. ◆ U inson hamisha olgʻa intilishi, oʻrganishi, hayot sirlarini oʻzlashtirib olishi zarur. Aks holda, aql-zakovati yillar oʻtishi bilan oʻtmaslashadi, zavol topadi. S. Karomatov, „Bir tomchi qon.“ ◆ Qisqadir tuhmatning umri, bor maqol: Tuhmatchi, albatta, topajak zavol! M. Xudoyqulov, „Zilol suvli soy va kir magʻzava.“
Sinonimlari
[tahrirlash]tugamoq, oxiriga yetmoq
Antonimlari
[tahrirlash]ЗАВОЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.