band

Inglizcha (en)

Ot

band

Luksemburgcha (lb)

Ot

band (koʻplik banden)

Oʻzbekcha (uz)

band I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

band

Etimologiyasi

BAND I Bu ot 'bogʻla-', 'birlashtir-' maʼnosini anglatadigan tojikcha bastan feʼlining (ТжРС, 51) hozirgi zamon asosiga (ТжРС, 44) teng boʻlib, 'oʻsimlik yaprogʻini, mevasini tanasiga boglab turadigan qism', 'sheʼrning, kuyning shayutan, mazmunan oʻzaro bogʻliq kismi' kabi maʼnolarni anglatadi (OʻTIL, I, 78). BAND II Bu sifat 'egalla-', 'ishgʻol kil-' maʼnosini anglatadigan tojikcha bastan feʼlining (ТжРС, 51) hozirgi zamon asosiga teng boʻlib (ТжРС, 44), 'xoli emas', 'egallangan' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 78).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. < jj".... — "bogʻlamoq", "toʻsmoq", "berkitmoq" fl. hoz. z. oʻzagi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Toshlardan bino qilingan suv omborining toʻgʻoni, suv ombori toʻgʻon.^{[manba kerak]}

1 Narsa, qurol-asboblarning qoʻl bilan ushlanadigan qismi; sop, tutqich; dasta.◆  Choynakning bandi. Chelakning bandi, n Oy im qiyma,shgich bandini aylantirar ekan, menga qaramay soʻradi.. Oʻ. Hoshimov, Ikki eshik orasi.◆  Rashid ikki kulcha non orasiga olingan kabobning sixi bandini Muharramga toʻgʻ-riladi. Shuhrat, Sh i nelli yillar.

2 Bir narsaning boshqa biror narsaga suqib, qistirib qoʻyiladigan, ulanadigan qismi.◆  Boʻynida tugma bandi Bir yoqqa silkillaydi. Ergash Jumanbulbul oʻgʻli. ◆ Boyqaroning qalpogʻiga qadalgan jigʻaning oltin bandi ertalabki quyoshda.. yonardi. Oybek, Navoiy.

3 Boʻgʻim (boʻgʻin).◆  Zanjirning bandlari. Bandi-bandidan ajralmoq. n Har soʻngak-ning bandida yuz ming gireh.. H. Xorazmiy, Gulshanul-asror.

4 Daraxtlar (olma, nok, gilos, uzum va sh. k.), poliz ekinlari (qovun, tarvuz, bodring, pomidor va boshqa oʻsimliklar) mevasining daraxt novdasiga yoki palakka birikadigan ingichka qismi.◆  Gilos bandi. Uzum bandi. v Oʻshanda otning kamasiday keladigan chim toʻrlama shakarpalakni ban-didan uipab, tortib yuborsam, qars yorilib ketsa boʻladimi! S. Anorboyev, Hamsuhbat-lar.◆  -Ikkinchi olmaning uzun bandi bor edi, — dedi kombat. — Shu bandidan ushlab koʻrmoqchi edim, uzildi-yu, olmaning qavati-ga qistirilgan qogʻozning uchi koʻrindi. O. Yoqubov, Izlayman.◆  Izgʻin shamol esib tur-gan, sap-sariq barglar bandidan "chirt-chirt" uzi,1ib, yoʻlkalarni qoplab yotgan kech kuz kunlaridan birida u urushga joʻnadi. Gazetadan.

band II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

band

Etimologiyasi

f. — bob, qism, modda

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Rasmiy hujjatlar (qaror, bayonnoma, qo-nun, shartnoma va sh. k.)ning raqam yoki harf bilan boʻlib koʻrsatiladigan kichik bir qismi; modda, paragraf.◆  Qarorning beshinchi bandi. mm Muassasalarning vakillari qarorning birinchi moddasi "a", "b", "d" bandlarida koʻrsatilgan masalalar yuzasidan.. norozilik bildiriiiari mumkin. Gazetadan.

2 Qofiya, ritm va mazmun jihatdan oʻzaro bogʻlangan sheʼriy parcha; manzuma.◆  Umumiy qofiya tartibi bilan bogʻlangan sheʼriy misralarning yigʻindisiga band deyiladi. "Vatan adabiyoti".◆  Murodiga yetib sheʼriy band, taskin topdi koʻngil kaptari. T. Toʻla.

3 Ashula yoki musiqa asarining maʼlum bir qismi.◆  Sobir ashulaning bir bandini aytishi bilan Solijon unga joʻr boʻldi. R. Fayziy, Choʻlga bahor keldi.◆  Qori Yoqubov qoʻshiq bandlarini alohida urgʻu bilan kuy-lardi. K. Yashin, Hamza.

band III

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

band

Etimologiyasi

0. -I-> — bogʻlam; toʻsiq; qamoq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ip, arqon va shu kabilarning bogʻlangan, tugunlangan joyi.◆  Ipning bandi. Bandni boʻshatmoq. Bandni yechmoq. m Nozik dilin ogʻritma, qahr aylama, pand ayla, Gar bogʻlar esang ilgin, sochim 6wia band ayla. Habibiy.

2 Toʻsiq, toʻgʻon, gʻov.◆  Suv kelmay, band tash/yuma. Maqol. n◆  Keyinchalik boshiga band solindi-yu, suv chekindi. "Yoshlik".◆  Goho soy suvini band qilib, bolalari bilan baliq ham tutadi. Sh. Xolmirzayev, Ogʻir tosh koʻchsa.

3 koʻchma Tutqunlik, asirlik holati; qamoq.◆  Ular bu banddan xalos boʻlganini Avaz bi,shb, dimogʻi chogʻ boʻldi. "Malikai ayyor". ◆ Tubsiz zulumotda band boʻlgan shuur, Bir-birin qalbidan axtardi ziyo. A. Oripov.◆  Ozod boʻlsin kishandan, banddan Oltin sochli, qoshi qiyiqlar. H Olimjon.

band IV

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

band

Etimologiyasi

f. oij — toʻsilgan, berkitilgan

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Egallangan, ishgʻol qilingan, boʻsh emas.◆  Uy odam,tr bilan band. Telefon hozir band, n U oʻtirgan oʻquv zalida hamma oʻrin-lar band. P. Qodirov, Uch ildiz.◆  Kupega kirganimda, pastki qavatning ikkalasi ham band edi. S. Ahmad, Saylanma.

2 Biror ish, faoliyat bilan oʻta mashgʻul, qoʻli boʻsh emas; vaqti yoʻq.◆  Men hozir ish bilan bandman. a Gulbahor erkaklarga dasturxon tuzash bilan band, yelib-yugurardi. Y. Sham-sharov, Toshqin.◆  Balkon oʻrtasidagi stol atrofida ikki xotin oʻtirib, chuchvara tugish bilan band. "Yoshlik".◆  Sultonov band ekan, kutib qoldi. "Yoshlik".

Band boʻlmoq 1) biror narsa bilan ishgʻol (toʻla, egallangan) boʻlmoq.◆  Yaxshi joy.shr band boʻlib qolibdi. v Hech narsani oldin olib qoʻyish kerak emas, chunki pul bekor band boʻlib qoladi. A. Qahhor, Sarob; 2) biror ish, xarakat bilan mashgʻul, ovora boʻlmoq. ◆ Gʻulomjon kuzgacha maktab tayyorgarligi bilan band boʻldi. M. Ismoiliy. Fargʻona t.o.; 3) koʻchma maftun boʻlmoq, asir boʻlmoq, berilmoq.◆  Bir zum goʻzallikning huzurida jim Samoviy hislarga boʻlib qoldim band. A. Oripov. Band qilmoq (yoki etmoq) 1) joyni rasmiy yoki norasmiy (soʻroqsiz) oldindan egallamoq.◆  Aiaqachon kirib ulgurgan yigit-lar, qizlar guvlashib, sahnaga yaqinroq stul-larni band qilishmoqda edi. N. Qilichev, Chigʻiriq; 2) maftun qilmoq, qamrab, egal-lab olmoq; oʻziga tortmoq.◆  Band etgan dilimni goʻzal tuygʻular.. "Yosh kuch".◆  Uning butun oʻylarini Lola band qilgan edi. M. Xayrullayev, Tilla marjon. Qulim band 1) qoʻlimda narsa bor; 2) qoʻlimda ish bor, ish bilan mashgʻulman.

Antonimlari

БАНД. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

band (koʻplik bandlar)

• Turkcha: bağ, bağcık

Ruscha _ru

band I
1 занятый (чем-л.); связанный; ◆ mening qoʻlim ~ у меня руки заняты; я занят; ◆ telefon ~ телефон занят; ◆ yer sabzavot ekinlari bilan ~ земля занята под овощи; uning boshi (или miyasi, kallasi) boshqa narsa bilan его голова забита другим; ◆ ~ boʻlmoq быть занятым; ◆ hammayoq yashiklar bilan ~ boʻlib yotibdi всё кругом загромождено ящиками; ◆ pul ~ boʻlib yotibdi деньги вложены (в какое-л. дело), средства заморожены; ◆ ~ qilmoq, ~ etmoq 1) занимать; загромождать (кого-л. или что-л. чем-л.); 2) заставлять (кого-л.) заниматься (чем-л.); ◆ odamlarni bekorchi ish bilan ~ qilma не занимай людей ненужными делами; 3) очаровывать (кого-л.); 4) делать (кого-л.) зависимым (от кого-л.); 5) запертый; ◆ eshik ~ дверь заперта;
2 оковы; цепи; ◆ ~dan ozod qilmoq освобождать от оков;
3 обл. чары; волшебство.

band II
1 дужка, ручка; черенок; chelak (или paqir) ◆ ~i дужка ведра; ◆ choynak ~i ручка чайника; ◆ eshik ~i скоба или ручка двери;
2 бот. черенок (листа, цветка); глодоножка; ◆ gul ~i черенок цветка;
3 пункт (статьи, закона, договора, постановления и т. п.);
4 музыкальная фраза;
5 лит. стихотворная строфа.

band III
находящийся под стражей, под арестом, в неволе; ◆ ~ qilmoq арестовать; неволить.