chala

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

cha-la

Etimologiyasi

CHALA ' maromiga yetmagan ’, ' oxiriga yetkazilma — gan', ' pala-partish amalga oshirilgan'. Bola, bolaning ishi ch a l a (Maqol). Bu sifat eski oʻzbek tilida chal-feʼlining 'biror ishni naridan—beri, maromiga yet — kazmay bajar—¹ maʼnosidan (OʻTIL, II, 352) -a qoʻshim-chasi bilan yasalgan; keyinchalik a unlilari ä unlila — riga almashgan: chal- + a = chala > chälä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Maromiga yoki tamomiga yetka-zilmagan, bitkazilmagan, tamomlanmagan. ◆ Cha,sh uy. Chala ish. Bola — bolaning ishi chala. Maqol . ■■ ◆ Hali yana bir oz yashashdan umid-vorman, chala iiaarim bor. S. Nurov, «Narvon» .

2 Toʻliq emas, notoʻla, yarim-yorti. Kam-bagʻalning bir toʻygani — ◆ chala boy boʻlgani. Maqol . ■■ ◆ Chalasiga biz korzdor. A. Qahhor, «Oltin yulduz» .

3 Vaqtidan oldin, yetilmasdan tushgan, barvaqt tugʻilgan. ◆ Qandli diabet xastaligi koʻpincha homilaning chala yoki majruh tu-gʻilishiga sabab boʻladi. "Saodat" .

4 ot Yonib bitmagan yoki kuyib tugamagan oʻtin. ◆ Kullar koʻkka uchar, choʻgʻlar kulga botar, chalalar choʻqqa aylanar edilar. A. Qodiriy, «Mehrobdan chayon» . ◆ Ularning [odamlarning]yarim yumuq koʻzlari oʻchoqda biqsib, qizarib yonayot-gan chalalarga tikilgan edi. P. Tursun, «Oʻqi-tuvchi» .

5 sprt. Oʻzbek kurashiga oid atama.

6 Qoʻshma soʻzlar tarkibiga kiradi, maye. ◆ chalabosh, chalasavod.

Antonimlari

ЧАЛА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

{{Tarjimalar |tur = keng |ru = chala
1 недоделанный, незаконченный, незавершённый, сделанный наполовину, неполный; // наполовину, не до конца, с недоделками; ◆ ~ ish недоделанная работа; ◆ ~ ish qilmoq делать наполовину, не доводить до конца; ◆ ~ qolmoq остаться недоделанным, незаконченным; ◆ ~ qoldirmoq оставлять (что-л.) недоделанным, незаконченным; ◆ oʻqishni ~ qoldirib не завершив учёбу; ◆ ~ pishgan goʻsht недоваренное мясо;
2 недоносок; ◆ ~ tugʻilgan bola недоносок; недоношеный ребёнок, ◆ ~ qoʻzichoq ягнёнок-недоносок;
3 полусгоревшие (тлеющие или потухшие) дрова; ◆ Ularning yarim yumuq koʻzlari oʻchoqda biqsib, qizarib yonayotgan ~larga tikilgan edi (П. Турсун, «Ўќитувчи») Их полузакрытые глаза уставились на тлеющие, догорающие в очаге красным огнем остатки дров;
4 (в составе сложных слов) [[полу-; [[мало-; chalaqursoq полуголодный; chalasavod малограмотный.
}}