gul

Oʻzbekcha (uz)

gul I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gul

Etimologiyasi

GUL I Bu ot ПРСda [gol] shaklida (425), ТжРСda gul shaklida (106) keltirilgan; demak, oʻzbek tiliga tojik tilidan olingan; 'oʻsimlikning Urchish uchun xizmat qiladigan gulbarg, changdon, gulkosadan iborat kismi', 65 'chechak' maʼnolarini anglatadi (OʻTIL , I, 195). Bu ot bilan oʻzbek tilida gulla- feʼli, gulchi oti yasalgan, gulhaychi qoʻshma oti tuzilgan. GUL II Bu ot maʼno taraqqiyoti yoʻli bilan gul I otidan ('qizil rangli gul' —" 'qizil rangli toshma') üsib chiqqan boʻlib, 'kizilcha, qizamiq' kabi kasalliklarda badanda paydo boʻladigan mayda qizil rangli toshma' maʼnosini anglatadi (OʻTIL , I, 196).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. گُل — chechak

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 bot. Yopiqurugʻli

oʻsimliklarning urchish uchun xizmat qi-ladigan, gulband, kosachabarglar, tojbarg-lar, changchilar va urugʻchidan iborat qismi. ◆ Olma guli. Iok guli. shsh Nurining hovlisida-gi giloslar gullagan. Ularning oppoq, koʻrkam gullari quyosh nurida juda nafis tovlanar. Oybek, «Tanlangan asarlar» .

2 Atirgul va umuman ziynat uchun eki-ladigan yoki tabiiy, oʻzi oʻsadigan gulli oʻsimliklar; chechaklar. ◆ Pushti gul. Oq gul. Qoʻqon gul. Tikansiz gul boʻlmas, mashaqqatsiz — hunar. Maqol . ◆ yat Dala yoʻlining ikki tomonidagi bogʻlar tutash gullar bilan qoplangan. Oybek, «Tanlangan asarlar» . ◆ Cyna-larning oralariga, atrofiga anvoi gullar ekilgan. A. Qaqhor, «Asror bobo» .

Qizil gul q. qizil 1. Tuvak gul Tuvakda oʻstiriladigan xonaki gul.

3 Biror narsaga tabiatdagi gullar shak-lida chizib, tikib, bosib yoki oʻyib tushi-rilgan bezak, naqsh; ornament. ◆ Tez kunda albomning varaqlari fotosuratlarga va boʻyoq qalamda chizilgan gullarga bezandi. \. Nazir, «Choʻl havosi» . ◆ Mehrini esa doʻppisining gulidan tanidi. Sh. Rashidov, «Boʻrondan kuchli» .

4 koʻchma poet. Goʻzal. ◆ Tulni gulga qoʻsh. Ma-qol . m ◆ Ikkovi ham uzilmagan gul. Oybek, «Tanlangan asarlar» . ◆ Bermagil yovuzlarga bir daqiqa xushnudlik, Gul Vatanning mard oʻgʻli, koʻkragingni qalqon qil. Gʻayratiy .

5 koʻchma (1-sh. egalik qoʻshimchasi bilan murojaat shakli) Yor, sevikli ayol. ◆ Gulim, senga aytar soʻzim bor. tsh Maktubimga javob yozmading, dildor, gulim ham bahorim sensan, Gulbahor. M. Alaviya .

6 koʻchma (3-sh. egalik qoʻshimchasi bilan) Eng yaxshisi, sarasi; fayz kirituvchisi, qi-zituvchisi. ◆ Yigit (lar)ning guli. Ziyoli-larning guli. m ◆ Shoh' qiz, shakar qiz, qiz-larning guli, Qoshlaringni koʻrsatgil, men uning quli. S. Ayniy, «Doxunda» . ◆ Yigitali kelin-kuyovning maqsadi, borar manzilini bilsa ham, ularning salomlariga alik olgach, koʻngil uchun soʻradi: -Ha, yigitning guli, yoʻlingiz boʻlsin?T. Malik, «Ajab dunyo» . ◆ Fasli bahor. Qoʻshnim Gʻafur Gʻulomning ellik yilligi. Oʻshanda Bulbul Mamedov toʻyxona-ning guli boʻlgan edi. H. Nazir, «Maftu-ningman, Ozarbayjon» .

7 etn. Bahorda, gullar ochilganda, marhum xotirasiga bagʻishlab uning yiliga qadar oʻtkaziladigan marosim. ◆ Cholning yostigʻi tagidan topilgan pul uni koʻmib kelish-gagina yetdi. Hali bu yoqda uchi, yettisi, yi-girmasi, fotihaxonligi, shakligi, iftor-ligi, ikki hayiti, guli, qovoq oshi, qovun-uzumi, yil oshisi, oq solar va hokazolar bor. M. Osim, «Tilsiz guvoh» .

Gul tashlamoq 1) gul-naqsh bilan qop-lanmoq (qishda muz naqshi bilan qoplan-gan oyna haqida); 2) mogʻorlamoq. ◆ Non gul tashlabdi. Gul qilmoq Yashnatmoq, «obod qilmoq; qizitmoq» . ◆ Xarob boʻlgan roʻzgʻorni Ishlab-ishlab gul hilgan. "Oysuluv" . ◆ Oʻlan aytib, toʻylarni gul qilasiz, Bu xizrni oʻzin-gizga pir qilasiz. "Oq olma, «qizil olma"» . Oʻn gulidan bittasi ham ochilmagan Yosh, navqiron odam haqida. ◆ Ana shu xayollar Begimxonni bezovta qilardi: -Un gulimdan bir gulim ochilmay turib, tul boʻlib qol-dimmi?! — deb oʻksindi u. I. Rahim, «Chin muhabbat» . Qoʻli gul Har ishga mohir, oʻz ishining ustasi. ◆ Zokir ota, shubhasiz, juda tajribali paxtakor, qoʻli gul odam. A. Qahhor, «Xotinlar» .

gul II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gul

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

tib. Qizilcha, qizamiq va boshqa baʼzi bir kasalliklar bilan ogʻrigan vaqt-da badanda paydo boʻladigan mayda qizil toshma. ◆ Bolaga gul toshdi. n ◆ Uning bir koʻzi-ga gul tushib, koʻrolmay qolgach, xalq uni Na-zirkoʻr deb atay boshlagandi. J. Sharipov, «Xorazm» .

Antonimlari

ГУЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

gul (koʻplik gullar)

Ruscha _ru

gul
1 цветок, цветы; роза; // цветочный; ◆ qizil~ 1) красный цветок; красная роза; 2) название народных гуляний, устраиваемых весной; ◆ qora~ цветы мальвы (употребляются для окраски ичигов в черный цвет); ◆ sapsar ~ см. gulsapsar; ◆ tugmacha~ бот. бессмертник; ◆ nomozshom ~ бот. ночная красавица; ◆ olma ~i 1) цветок яблони; 2) время цветения яблони; 3) розовый цвет; 4) розового цвета, розовый; ◆ tuvak~ (букв. горшечный цветок) комнатный цветок; ◆ ~tuvak цветочный горшок; ◆ ~day (букв. как цветок) изящная, красивая; ◆ ~ochmoq расцветать, цвести; ◆ ~ini toʻkmoq отцветать (о растениях); ◆ har~ning bir isi bor посл. у каждого цветка свой аромат; ◆ ~tikansizboʻlmas посл. нет розы без шипов;
2узор, орнамент; ◆ ~bosmoq печатать, набивать узоры (на ткани); ◆ ~tikmoq вышивать узоры; ◆ ~solmoq рисовать, вышивать или ткать узоры;
3 перен. лучшая часть, цвет (чего-л); ◆ jamiyatning~i цвет общества;
4перен. сыпь (на теле); ◆ badaniga ~toshdi его тело покрылось сыпью; ◆ 

• ~yigit веселый, симпатичный парень; ◆ ~-~yonmoq (или ochilmoq) 1) распускаться во всей красе, цвести; 2) весело смеяться, быть в очень хорошем настроении; ◆ uning oʻn ~idan bir~i ham ochilmagan из десяти его бутонов ни один ещё не раскрылся (т. е. он молод, цветущ, в расцвете сил); ◆ oyna ~ tashlabdi стёкла окон покрылись морозным узором; ◆ non~tashlabdi хлеб заплесневел; ◆ uning qoʻli~ у него искусные (золотые) руки.
  

Datcha (da)

Sifat

gul

Niderlandcha (nl)

Sifat

gul

Norvegcha (bormål) (no)

Sifat

gul

Shvedcha (sv)

Sifat

gul

Volaypukcha (vo)

Sifat

gul

sariq