kalima

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ka-li-ma

Etimologiyasi

soʻz, jumla, qisqa gap;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 kt. ayn. soʻz 1. ◆ Sidiqjon "unsur" kalimasini "hukumatga qarshi" degan maʼnoda ishlatar, bu yerdagilar ham shu maʼnoda anglar edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari.“

Ikki kalima soʻz; Ikki ogʻiz soʻz, qisqa xabar, maʼlumot. ◆ Bular bu yerda turaversin, endi ikki kalima soʻzni Koʻktemir podshohdan eshiting. "Ertaklar". ◆ Aʼzamning uyidan kelgan xatdagi ikki kalima soʻz esiga tushdi: Togʻangning oʻgʻli Karimjon kelasi hafta uylanyapti. Katta toʻy qilishsa kerak, sen boʻlganingda.. R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi.“

Kalima keltirmoq; Kalimayi shahodatni aynan aytmoq; musulmon boʻlmoq; kalimai shahodatni takrorlab yurmoq. ◆ Har qadamda kalima keltirib, parvardigori olamdan oʻz panohida asrashini yetti karra iltijo qildim. H. Gʻulom, „Mashʼal.“

Tili kalimaga kelmaslik; 1) din. kalimai-shahodatni aytolmaslik; 2) koʻchma qoʻrqish, iztirobga tushish, achchiqlanish va sh. k. tufayli gapirolmay qolmoq. ◆ Otangizning ham tillari burro edi. Lekin moddasini moddasiga toʻgʻrilab qoʻyganimda, tili kalimaga ham kelmay qolgan edi. S. Anorboyev, „Oqsoy.“ ◆ Ikkala qirgʻoqdagi bolalar ham uning maqsadini tushungan, ammo hech kimning tili kalimaga kelmas edi. M. Hazratqulov, „Jurʼat.“

Kalima(y)i shahodat; din. Musulmonlikka iqror boʻlish uchun yoki musulmonlik dalili, asosi sifatida aytiladigan arabcha ibora. ◆ Lekin Abdullaboy mahalla imomi huzurida kalimai-shahodatni ayttirib, nikoh oʻqittirib olgan edi. Oybek, „Tanlangan asarlar.“

Antonimlari

КАЛИМА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kalima
1 уст. книжн. слово; фраза, выражение; ◆ ruscha ~ русское выражение; ◆ ikki ~ soʻz два слова, пара слов;
2 рел. символ веры у мусульман; ◆ ~ aytmoq (или keltirmoq) произносить символ веры; ◆ ~ keltir, betavfiq! (Ойбек, „Ќутлуѓ ќон“) Покайся, бесчестный!; ◆ ~i shahodat = kalima 2.