lab-dahan

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

lab—da-han

Etimologiyasi

LAB-DAHAN Bu juft ot tojikcha lab (ТжРС, 201) va 'ogʻiz' maʼnosini anglatadigan dahon (ТжРС, 125) otlaridan tuzilgan boʻlib, oʻzbek tiliga u tovushidan keyingi o tovushi a tovushiga almashtirib olingan; 'biror narsa haqida oʻz fikrini maʼqul qila olish qobiliyati' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 424).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Lab va ogʻiz. ◆ Mavlaviy Yoʻldosh kulgidan lab-dahanini yigʻishti-rolmay qoldi. S. Abdulla, „Mavlono Muqi-miy“ . Lab-dahani soʻljayib ketgan mulozim: -Shoshmay tur, bu gapingni boʻrttirib, oliy hazratlariga yetkazmasam..— deb ont ichib chiqibketdi. M. Osim, Ibn Sino qis-sasi.

2 koʻchma Til, gapirish qobiliyati; kim-saga gapirib, biror ishni bitirish, oʻz gapini maʼqul qilish qobiliyati; soʻza-mollik. ◆ Gapirsang-chi, lab-dahaning bor-mi?! A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Oʻgʻil bolaning chechanroq boʻlgani durust-da. Lab-dahani boʻlmasa, nonini ovlab topib yeyi-shiham qiyin. H. Nazir, Mayoqsari. Vodil-da ham biron qiz bilan muhabbat toʻgʻri-sida gaplashmaganman. Lab-dahan yoʻqligi-ni bilasan-u, ogʻayni. R. Fayziy, Choʻlga ba-hor keldi.

Antonimlari

ЛАБ-ДАҲАН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

lab-dahan
1 губы и рот; ◆ kulgidan ~ ini yigʻishtirolmay qoldi он не смог удержаться от смеха; его губы расползлись в улыбке;
2 перен. способность говорить; способность постоять за себя; ◆ gapirsangchi, ~ing bormi?! да говори же, онемел ты что ли?!