ot

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ot

Etimologiyasi

OT I ’ism’. Ukangning o t i nima? Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz a:t tarzida talaffuz qilingan (ESTYa, I, 198; Devon, I, 107), oʻsha davrlardayoq a:    unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (PDP, 361; DS, 64); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: a:t > at > ât.

OT II ’yirik ish-ulov hayvoni’. Yaxshi o t g a bir qamchi, yomon o t g a ming qamchi (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz at tarzida talaffuz qilingan (PDP, 361; DS, 65); Mahmud Qoshgʻariy bu soʻzni "qattiq talaffuz qilinadigan alif bilan" deb alohida taʼkidlaydi (Devon, I, 70); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: at > ât.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 1 Yakka tuyoqlilarga mansub oʻtxoʻr, sutemizuvchi yirik ish-ulov hayvoni. ◆ Oq ot. Qashqa ot. Yoʻrgʻa ot. Ot abzali. Otga taqa qoqmoq. Otga minmoq. Yaxshi otga bir qam-chi, yomon otga ming qamchi. Maqol . m ◆ Sidiq-jon egarga yaxshiroq oʻrnashib, otning ji-lovini silkidi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chi-rokdari“ . ◆ Uzoqdan ot yeldirib keluvchi otliq-ni koʻrgan Sodiq koʻchaning oʻrtasida toʻxtadi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Ot zavodi Ot naslini yaxshilash va nasl-dor, yuqori sifatli otlarni koʻpaytirish bilan shugʻullanuvchi maxsus xoʻjalik, kor-xona. Ot kuchi maxe. 75 kg/m sekundga yoki 0,736 kvtga teng quvvat. ◆ 80 ot kuchiga ega boʻlgan traktor. Ot sporti Otda yurish, „mashq qilish musobaqalarining umumiy nomi“ . ◆ Olimpiada oʻyinlari dasturiga ot spor-tining bir necha turlari kiritilgan. Ot oʻyin esk. 1) ayn. sirk. ◆ -Shu, teatr degani nima, ot oʻyinimi? — Abdishukurdan soʻradi choyfurush Sadriddin boyvachcha. Oybek, Tanlangan asarlar; 2) ayn. karusel.

2 Otning boshiga oʻxshatib yasalgan shaxmat donasi, asp. ◆ Otni yurmoq. Ot bshgan shoh bermoq.

3 Muchal yil hisobida yettinchi yil nomi. Uning yili ot.

Ot yili Muchal yil hisobida yettinchi yil (q. muchal). Ot mindirmoq Ot sovgʻa qil-moq, ot bilan mukofotlamoq. ◆ Eshitganlar shoirga rahmat aytib, biri tun kiydirib, biri ot mindiribdi. Shukrullo, „Saylanma“ . ◆ Bugun biz kanal qazish muddatini tezla-tishga tashabbuskor boʻlgan ikki dongdor quruvchiga ot mindirmoqchimiz. S. Ahmad, „Ufq“ . Ot solmoq ayn. ot qoʻymoq 2. Ot qoʻymoq 1) otning jilovini boʻsh qoʻyib yeldirmoq; 2) mingan otini biror kimsa tomon yoʻnal-tirib hujum qilmoq. ◆ Kecha-kunduz togʻma-togʻ dushmanga qarshi ot qoʻyib, ypyui ochamiz. M. Muhamedov, „Mashq“ . Otday boʻlib ketmoq So-gʻaymoq, kasallikni unutib yubormoq. ◆ Ota, tashvish tortmang, sal oʻtmay otday boʻlib ketasiz. "Sharq yulduzi" . Otdan tushsa ham, egardan tushmaydi Ilgarigi mavqey yoki martabasidan tushgandan keyin ham takab-burligini tashlamagan kishi haqida. Otni qamchilamoq q. qamchilamoq.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ot

Etimologiyasi

II 1 Kishining shaxsiy ismi, nom. Chaqaloqqa ot qoʻymoq. Oti(ng) oʻchsin (oʻchgur)! qargʻ. Oti(ng) qursin (qurgʻur)! qargʻ. shsh /Mirzakarimboy:

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Oting nima jiyan?-Otim Yoʻlchi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Yaxshi qiz, kechirasiz, otingizni bilmayman, s iz xo-tirjam boʻling, biron joyi bir nima boʻlsa, oʻzim tuzatib beraman. S. Ahmad, „Ufq“ .

2 Oʻrgatilgan hayvonlarning nomi; la-qab. ◆ Buning oti Toʻrtkoʻz emas. Arslon.

3 Umuman, narsalarning, hodisalar-ning nomi, nom biddiruvchi soʻz. ◆ Bu.. togʻning oti Muzloqedi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ .o. ◆ Mingoʻrik mavzei otidan ham maʼlum — bunda ming chogʻliq oʻrik daraxti oʻsgani uchun.. edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ [Safar boʻzchi:] Choʻzma kekirdagingni, buqoq.. andishaning otini qoʻrqoq qoʻydingmi?! A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ [Jannat opa:] Qih.. haligi oti qursin.. Malikboyning maydonida! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Ot qoʻymoq Nom bermoq, atamoq. Oti yoʻq evf. Chayon haqida aytiladi. Otiga(gina) Shunchaki, koʻrinishga, nomiga. ◆ U otigagina rais, hamma ish muovin qoʻlida. yash Otigagina xon boʻlib oʻtiruvchi Xudoyorxon, Musul-monqul maydondan olinguncha oʻzining qoʻgʻir-choq sifat yura berishini tushundi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Otimni boshqa qoʻyaman

Qasam, ontni ifodalovchi ibora. ◆ Boshlangan ishni oxirigacha olib bormasam, otimni boshqa qoʻyaman. Oydin, „Sadagʻang boʻlay, komandir“ .

4 Unvon, mansab, nom. ◆ Bir qari odamga "kuyovlik" otini berish ham uni kuyov boʻl-ganday quvontiradi. S. Ayniy, „Qullar“ .

5 s. t. Zot, urugʻ. ◆ [Sunnat:] Kel, oʻsha Mu-harraming boʻlmasa, boshqasi-da, qiz oti qu-rib ketibdimi? Shuhrat, „Shinelli yillar“ .

6 Shuqrat, dong. ◆ Yaxshidan ot qolar, yomondan dod qolar. Maqol . ◆ gsh Izlar boʻldim Qorajonning qizini, Ot koʻtargan Zulxu-morning oʻzini. Ergash Jumanbulbul oʻgʻli .

Ot chiqarmoq Nom chiqarmoq, dong ta-ratmoq, shuhrat qozonmoq, mashhur boʻlmoq, tanilmoq. ◆ Qoʻlingdan kelgancha chiqar yaxshi ot. Yaxshilik qil, bolam, yomonlikni ot! Ergash Jumanbulbul oʻgʻli .

7 Shaʼn, nomus, gʻurur. ◆ [Usta Olim:] Sizga xabar berib oʻtirishni yigitlik otiga ep bilmay, menga ham bir narsa sezdirmagan. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

8 tlsh. Predmetni bildirib, "kim?" yoki "nima?" soʻrogʻiga javob boʻladigan soʻz. ◆ Turdosh ot. Atoqli ot. Mavhum ot. shsh Biror shaxs, narsa yoki joyga atab qoʻyilgan nomlar atoqli opiar sanaladi. "Ona tili" darsligi .

Antonimlari

OT. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

ot (koʻplik otlar)

Tillarda

Haykal

• Olmoncha: Pferd
• Inglizcha: horse
• Italyancha: cavallo
• Niderlandcha: paard
• Portugalcha: cavalo
• Turkcha: at
• Yoqutcha: at (hayvon), aat (ism)
• Chuvashcha: lasha (hayvon), yat (ism)

Ruscha _ru

ot I
1 konь, loshadь; // loshadinыy, konskiy; konnыy; ◆ ot chopmoq (ili choptirmoq) skakatь na loshadi; ◆ otda yurmoq ezditь verxom na loshadi; ◆ yaxshi otga bir qamchi, yomon otga ming qamchi posl. xoroshey loshadi dovolьno odnogo udara, a ploxoy - i tыsyachi malo; ◆ ot tepkisini ot koʻtarar posl. udar loshadi vыderjit (tolьko) loshadь; ◆ otni kamchin bilan emas, yem bilan qayda posl. podgonyay loshadь ne pletьyu, a kormom (sootv. ne goni konya knutom, a goni ego ovsom); ◆ ot olmay oxur tuzat posl. ispravь stoylo do pokupki loshadi (vo vsyakom dele nado bыtь predusmotritelьnыm); ◆ ot oriqlikda koʻrimsiz, qiz - yetimlikda posl. loshadь nepriglyadna v xudobe, devushka v sirotstve; ◆ otingni yaxshi koʻrsang, ayilini mahkam tort posl. esli lyubishь svoyu loshadь - podtyani podprugu potuje (esli lyubishь svoego rebyonka - derji ego v strogosti); ◆ otdan tushsa ham, egardan tushmaydi posl. sm. egar; ◆ ot solmoq (ili qoʻymoq) skakatь na kone (napadaya na kogo-l., dogonyaya kogo-l.); sovershitь konnыy reyd, konnыy nabeg; ◆ aravakash ot lomovaya loshadь; ◆ salt ot verxovaya loshadь; ◆ ot zavodi konnыy zavod; ◆ ot kuchi fiz. loshadinaya sila; ◆ ot yili god loshadi (sedьmoy god dvenadtsatiletnego jivotnogo tsikla; sm. muchal); ◆ ot-ulov tyaglo, tyaglovaya sila; rabochiy skot; ◆ ot-ulovsiz xoʻjalik xozyaystvo, ne imeyuщee tyaglovoy silы; ◆ ot-arava (bukv. loshadь i arba) povozka;
2 shaxm. konь; ◆ 

• ot oʻyin ust. 1) karuselь 2) tsirk; ◆ ot sovutar 1) provodka loshadi; 2) otdыx, peredыshka.
  

ot II
1 imya; nazvanie; ◆ otingiz nima? kak vashe imya?; kak vas zovut?; ◆ ot qoʻymoq ili ◆  ot bermoq nazvatь, datь (prisvoitь) imya;
2 izvestnostь, slava; ◆ ot chiqarmoq proslavitьsya; ◆ oti borning oti chiqar posl. konnыy slavu sebe dobudet (igra slov, osnovannaya na omonimii); ◆ yomon ot chiqarmoq poluchatь durnuyu slavu; priobretatь ploxuyu reputatsiyu;
3 gram. imya suщestvitelьnoe; ◆ otga koʻchgan sifat substantivirovannoe prilagatelьnoe; ◆ 

• oti yoʻq (bukv. bezыmyannыy) evf. skorpion; ◆ otiga(gina) tolьko i slavы (chto); tolьko i nazvaniya; tolьko nominalьno; ◆ otimni boshqa qoʻyaman vыrajenie klyatvы; ya izmenyu svoyo imya (esli..., esli ne...), ya budu ne ya (esli.., esli ne...).
  

Ozarbayjoncha (az)

Ot

ot

dori, oʻt, zahar

Qrim-tatarcha (crh)

Ot

ot

• olov

Qoraqalpoqcha (kar)

Pak qiz

Sifat

ot

• olov

Novialcha (nov)

• sakkiz

Romanshcha (rm)

Ot

ot

Shvedcha (sv)

Ot

ot

Turkcha (tr)

Ot

ot

Turkmancha (tk)

Ot

ot