peshona

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pe-sho-na

Etimologiyasi

fors. – manglay; peshona;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 anat. Yuzning qoshdan sochgacha boʻlgan qismi, manglay. ◆ Keng peshona. Peshona suyagi. ◆ Bu gaplardan hasharchilar qotib-qotib kulishardi. Razzoq buqachi peshonasini uqalab, terga pishib, indamay oʻtirardi. S. Ahmad, „Jimjitlik.“ ◆ Ikromjon ter bosgan peshonalarini, boʻyinlarini qiyigʻi bilan artarkan, Azizxon tarafga bir qarab qoʻydi. S. Ahmad, „Ufq.“ bu

2 koʻchma Diniy tasavvurlarga koʻra: qis-mat, takdir. ◆ Nahot peshonamga toabad tobe-lik, qullik maqomi bitilgan boʻlsa. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

3 s. t. Bisot, budu shud, boryoʻgʻi. ◆ Peshonaginamizda bittaginada, oʻrgilay, bittagina. S. Ahmad, „Ufq.“ ◆ Peshonamda bitta oʻgʻil, yonimda yursin, deb turib oldi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik.“

Peshonani bogʻlab, ishga kirishmoq Astoydil ishga kirishmoq.

Peshonasini silamoq ayn. boshini silamoq 2. q. bosh. ◆ [Boy:] Barakalla oʻgʻlim! ..Halol mehnat qilsang, hamisha baxting olchida! Hamisha peshonangni silayman! Hamza, „Boy ila xizmatchi.“

Peshonaga yozilgani; Taqdirda belgilangan narsa; taqdir, qismat; ◆ Peshonamga yozgani sen ekansan, menda nima chora! Hamza, „Tanlangan asarlar.“ ◆ Bilmadim, taqdir uning va mening peshonamga nimalar yozgandir. Gʻ. Gʻulom, „Yodgor.“

Peshonada bitganini (yoki yozilganini) koʻrmoq; Taqdirda belgilangan narsadan, qismatdan qochib qutula olmaslik. ◆ Oʻynashmagin arbob bilan, arbob urar har bob bilan. ◆ Peshonada bitganini koʻrasan. Hamza, „Boy ila xizmatchi.“ ◆ Zeroki, risolalarimiz mavjud, har kim uz toleidan, peshonasiga yozilganini koʻradir. U. Ismoilov, „Saylanma.“

Peshonamdan koʻrdim; 1) tavakkal, nima boʻlsa boʻlar. ◆ Baxting boʻlsa, tuzalib ketasan, deyishyapti. U yogʻini peshonamdan koʻrdim. "Saodat". 2) taqdirda yozilgani shu ekan na chora. ◆ Xola, koʻp ezmalanmay, chiqib aytaveringda. Boʻladigan boʻlsa, mendan soʻrab nima qilasiz? Nima boʻlsa, peshonamdan koʻraman. Hamza, „Tanlangan asarlar.“

Peshonasi yorugʻ; Omadi kelgan, baxtli. ◆ Peshonamiz yorugʻ ekan, oʻgʻlim. P. Tursun, „Oʻqituvchi.“

Peshonasiga sigʻmadi; Ayrildi, judo boʻldi.

Peshona teri; Mehnat va uning mahsuli. ◆ Agar oʻzining peshona teri bilan boylik orttirgan shayx topilsa, — dedi istehzo bilan, — mayli, maqbarani oʻsha boshqara qolsin, men roziman! Shu bilan gapim tomom. K. Yashin, „Hamza.“ ◆ Oʻgʻirlik qilib topgan boʻlsam aytinglar. Ular peshona teri bilan topilgan. Halollik bilan orttirganman ularni men.. K. Yashin, „Hamza.“

Peshona teri; toʻkmoq; Tirishib, astoydil mehnat qilmoq. ◆ Musobaqadoshingiz qoʻygan shartlarni bajarish uchun halol mehnat qiling, baravar peshona teri toʻking! U. Ismoilov, „Saylanma.“

Peshonasi devorga tegmoq; Tavbasiga tayanmoq, qilmishiga pushaymon boʻlmoq, tushunmoq.

Peshonasi koʻhlik ayn. peshonasi yorugʻ; q. peshona 2. ◆ Alloh taolo birovning peshonasini koʻhlik, birovnikini qup-quruq qilib yaratadi. U bandalariga rizq-roʻzni har kimning oʻziga yarasha oʻlchab sochadi. K. Yashin, „Hamza.“

Peshonasi ochilmoq; Ishi yurishmoq, omadi kelmoq, baxti ochilmoq. ◆ Boy ham shu mulkning badaliga, peshonam ochilib, biror ish-pishga tushib ketgunimcha, biror yil chamasi boqmoqchi boʻlibdi. Gʻ. Gʻulom, „Shum bola.“

Peshonasi shoʻr yoki shoʻr peshona; Baxtsiz, bebaxt. ◆ Eh, peshonam shoʻr ekan, oshna! Bir tashvishdan qutulmasimdan ikkinchisi tappa bosadi, — dedi Azijon Omontoyga, biror najot top, deganday moʻltirab. K. Yashin, „Hamza.“ ◆ [Jamila:] yoki Gʻofirdek baxtsiz, onangday peshonasi shoʻr boʻlib tugʻilarmiding? Hamza, „Boy ila xizmatchi.“

Peshonasi qora ayn. peshonasi shoʻr. ◆ Yoʻl uzunmi, dard uzun? Darvish ashulasi uzun. Tun qorami, dard qora? Darvish peshonasi qora. X. Davron, „Qaqnus.“

Peshonasini tirishtirmoq; Ensasi qotmoq yoki jahli chiqmoq. ◆ Olchinbek dabdurustdan kirib kelib, tilyogʻlamachilik bilan boshlagan gapi Hamzaning ensasini qotirdi. Peshonasi tirishib, qattiq gapirgisi keldi-yu, lekin oʻzini bosdi. K. Yashin, „Hamza.“ ◆ Mansur bir nafas peshonasini tirishtirib, oʻylanib turdida, eshik tutqichiga qoʻl choʻzdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“

Antonimlari

ПЕШОНА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

peshona
уст. книжн. = peshana.